'Zombies zijn de ultieme allochtoon'

Door redacteur Lambert Teuwissen

De zombies rukken op. Pride and Prejudice and Zombies was een onwaarschijnlijke bestseller. Het tweede seizoen van tv-serie The Walking Dead ging eerder deze maand van start en na kleinere indie-films als Shaun of the Dead en Zombieland, zal het genre volgend jaar een echte blockbuster krijgen met Brad Pitts World War Z.

Geen wonder dus dat het zombiekostuum vandaag op Halloween een van de populairste vermommingen is. Al hebben liefhebbers geen excuus nodig: zombiewalks trekken honderden ondoden.

"Je kunt je kont niet keren of je ziet zombies", zegt Jan Doense, voormalig directeur van het Amsterdam Fantastic Film Festival en regisseur van de korte zombiefilm R.I.P. "Ik geloof dat zombies populairder zijn dan vampiers. Mensen willen massaal zombie zijn, dat had je niet zo met vampiers."

Anonieme massa

Dat zombies blijkbaar de juiste toon bij het publiek raken, komt doordat horror altijd angsten verbeeldt die onderhuids leven in de maatschappij, denkt Doense. "Horror is een leuke manier om met alledaagse angsten om te gaan. Het heeft altijd aanknopingspunten met de actualiteit. Een paar jaar terug had je die martelhorror zoals bij Saw. Het is vast geen toeval dat er toen schandalen waren in de gevangenissen in Irak."

Ook bij de opmars van de zombies herkent Doense thema's uit de maatschappij. De onstuitbare anonieme massa van levende lijken staat voor alles wat onze westerse beschaving bedreigt. Was dat in George Romero's klassieker Dawn of the Dead nog het verdovende consumentisme (de zombies keerden terug naar een winkelcentrum), tegenwoordig noemen sommige Amerikaanse commentatoren het ongrijpbare terrorisme als bron. "Ik kan me daar wel iets bij voorstellen. Als ik Geert Wilders was, zou ik denken dat dit soort films gaat over de islamitische horden", lacht Doense.

"Wereldwijd is men steeds meer paranoïde over vreemdelingen. Ook in Nederland hebben we een regering die steeds moeilijker doet over allochtonen. Zombies zijn de ultieme allochtoon, de outcast."

Economische crisis

Mensen die zelf in de huid van het monster willen kruipen tijdens zombiewalks, hebben misschien weer andere motieven, speculeert Doense. "Traditioneel tasten zombies de gevestigde orde aan. We hebben natuurlijk de economische crisis, die hier en in de VS met name de gewone man keihard treft. Op een bepaalde manier kun je de zombies, de doden die massaal opstaan uit hun graf, zien als de massa die opkomt en het niet meer pikt."

Overigens stelt hij ook dat je dit soort films niet al te ver moet doorpsychologiseren. "Je moet niet stellen: het is dit of het is dat. Het is in de eerste plaats entertainment, lekker griezelen. Het is leuk als er een interpretatie aan gegeven kan worden, maar dat hoeft geen universele interpretatie te zijn."

Zombiewalk

Zelf merkte Doens hoe prettig het kan zijn om op te gaan in een massa anonieme doden tijdens de eerste zombiewalk van Amsterdam. "Ik was eerst van plan gewoon even te kijken, maar toen bedacht: laat ik meedoen. Eerst geneer je je een beetje, maar dan is het hartstikke te gek. Een zombiewalk is lekker gek doen met gelijkgestemde zielen. Je bent sterk, met een groep. Er werd ook goed op gereageerd."

Hoe eenzaam het individu is als hij is losgerukt van zijn soortgenoten, merkte Doense toen de zombiewalk afgelopen was. "Toen moest ik weer in mijn eentje naar huis. Ik heb toch maar even niet de grootste straten genomen."