RVZ: minder ziekenhuizen en spoedeisende hulpen

Door onze redacteuren Rinke van den Brink en Hugo van der Parre

Het ziekenhuislandschap moet ingrijpend veranderen. Het aantal ziekenhuizen en spoedeisende hulpen moet drastisch omlaag, anders wordt de zorg onbetaalbaar. Bovendien is de reorganisatie nodig om adequaat te reageren op de veranderende vraag naar zorg.

Dat stelt de Raad voor de Volksgezondheid en Zorg (RVZ) in het advies Medisch-specialistische zorg in 2020 (pdf). De kern van het advies aan minister Schippers laat zich in één zin vangen: zorg dichtbij als het kan en ver weg als het moet.

In de praktijk betekent dat spreiding van relatief eenvoudige en vaak voorkomende medisch specialistische zorg naar meer locaties. En andersom concentratie van de meer complexe en acute zorg op minder plekken.

Zorgnetwerken

In het hele land moeten regionale zorgnetwerken ontstaan. Dat zijn samenwerkingsverbanden waarin allerlei zorgaanbieders samenwerken, medisch specialisten, maar ook huisartsen, apothekers, fysiotherapeuten, psychologen en logopedisten.

De eenvoudige en veel voorkomende zorg gebeurt in 24-uurs gezondheidscentra die 7 dagen per week open zijn. Daar gaan bijvoorbeeld chronische patiënten naar toe. In die centra komen vergelijkbare voorzieningen als in de poliklinieken van ziekenhuizen nu.

Als patiënten uitgebreidere zorg nodig hebben, dan worden ze doorverwezen naar een van de ziekenhuizen of het academische of topklinische ziekenhuis uit het netwerk.

Spoedeisende hulp

Elk regionaal netwerk krijgt één volledig uitgeruste spoedeisende hulp. Verder komen er eenvoudige spoedeisende hulpen in een aantal huisartsenposten in het netwerk. De simpele acute zorg wordt gegeven in de 24-uurs gezondheidscentra.

Voorzitter Rien Meijerink van de RVZ wil dat de overheid een sturende rol gaat spelen bij de vermindering van het aantal SEH's. "Als we dat aan de verzekeraars overlaten, gaat het niet lukken. De minister moet zorgen voor de normen en kaders. Op grond daarvan moeten de verzekeraars aan de slag."

NMA

In de visie van de RVZ moeten ziekenhuizen en andere zorgaanbieders onbelemmerd kunnen samenwerken. De Nederlandse Mededingingsautoriteit (NMA) moet daar toestemming voor geven. Die kijkt daar nu alleen naar vanuit het oogpunt van vrije marktwerking.

Maar de zorg is geen markt als alle andere. De NMA zou altijd advies moeten vragen van de Nederlandse Zorgautoriteit of samenwerking van zorginstellingen uit het oogpunt van de zorg wenselijk is. Dat advies zou leidend moeten zijn.

Financiering

In de huidige situatie worden artsen en ziekenhuizen betaald voor de hoeveelheid werk die zij verrichten. De RVZ vindt dat de resultaten van de ingrepen de basis van de financiering moeten zijn.

Als de standaard is dat iemand na een heupoperatie na twee weken weer moet kunnen lopen, dan is dat het criterium voor goede zorg en dus voor betaling.

Kwaliteitsinstituut

In het veranderingsproces moet het pas opgerichte Kwaliteitsinstituut een sleutelrol spelen. Dat moet van de minister zoveel macht krijgen dat het de medisch specialisten en hun wetenschappelijke verenigingen kan dwingen snel normen te formuleren waaraan goede zorg moet voldoen.

Minister Schippers van Volksgezondheid is het eens met het advies. "Binnen een paar jaar is de omslag toch echt nodig," aldus de minister.

De vereniging van ziekenhuizen NVZ onderschrijft de conclusies op hoofdlijnen, maar is het niet eens met het advies voor spoedeisende hulp. De ziekenhuizen zijn voorstander van verdergaande samenwerking, maar vinden dat geen enkele vorm van samenwerking als dwingend model moet worden opgelegd. Daarvoor is de situatie voor elke regio te verschillend, zegt de NVZ.

Lees ook: Vechtdal voorbeeld nieuw ziekenhuislandschap