Beschouwingen van minuut tot minuut

De tweede dag van de Algemene Politieke Beschouwingen stond in het teken van commotie over een uitspraak van PVV-leider Wilders. Hij zei tegen premier Rutte: "Doe eens normaal, man". Overigens loodste Rutte zijn begroting voor 2012 moeiteloos door de Kamer.

22.32 uur: Einde liveblog

De Kamervoorzitter sluit de vergadering. Kamerleden lopen langs vak K om alle leden van het kabinet de hand te drukken. Rutte heeft zijn begroting voor 2012 zonder moeite door de Kamer geloodst.

22.23 uur: Stemmingen

Het laatste deel van twee dagen debatteren over de Prinsjesdagstukken is aangebroken. De Kamer stemt over de ingediende moties. Opvallend is dat er een motie wordt aangenomen waarin staat dat het kabinet moet vasthouden aan een budget voor ontwikkelingssamenwerking van minimaal 0,7 procent van het nationaal inkomen.

21.55 uur: Einde tweede termijn kabinet

De Kamervoorzitter schorst tot 22.20 uur. Dan wordt er gestemd over de moties.

21.54 uur: Rutte over toekomst van "ons mooie land"

"Dit beleid raakt iedereen", zegt Rutte. De maatregelen zijn pijnlijk maar noodzakelijk. Iedereen is doordrongen van de ernst van de situatie." De premier besluit zijn betoog met de woorden: "Dit kabinet is meer dan enig ander in de geschiedenis aangewezen op steun van de Kamer. Het kabinet is zich daar zeer van bewust. Er kunnen meningsverschillen zijn, maar die staan de samenwerking niet in de weg als gaat om dingen die wezenlijk zijn voor de toekomst van ons mooie land. Dat is de kracht van de parlementaire democratie."

21.21 uur: Rutte: ik heb SP onrecht aangedaan

Rutte komt terug op stekeligheden tussen hem en Roemer rond 16.00 uur. Hij zegt dat de SP-leider wel degelijk allerlei voorstellen heeft gedaan om de kosten in de zorg te beperken, dat hij zich daarin heeft vergist en daarmee de SP onrecht heeft aangedaan." De SP heeft allerlei plannen ingediend om de kosten in de zorg onder controle te krijgen, ik was het er alleen meestal mee oneens."

21.18 uur: Tweede termijn kabinet

Premier Rutte is blij dat hij bij Van Haersma Buma, Blok "en ook bij de heer Wilders" de ferme wil bespeurt "om van deze samenwerking een succes te maken, ondanks het wat knetterende einde van het debat".

20.50 uur: Einde tweede termijn Kamer

De Kamervoorzitter schorst tot 21.15 uur. Dan zal het kabinet reageren op de ingediende moties.

20.43 uur: Thieme: groene mensen herkennen zich niet

Partijleider Thieme van de Partij voor de Dieren merkt op dat het kabinet "dieren, natuur, milieu en klimaat" heeft ingedeeld onder 'Overige Zaken, Binnenland'. Ze zegt dat "groene mensen" zich niet in het beleid van het kabinet herkennen.

20.36 uur: Van der Staaij: levendig debat

SGP-leider Van der Staaij zegt met gevoel voor understatement: "Het was een levendig debat. Het had soms best wat minder levendig gemogen." Hij voegt eraan toe: "Je kunt discussiëren over wat wel en niet mag in de Kamer. Maar ik zou zeggen: neem kinderen als de norm. Dan hoeven we niet meer te discussiëren of we deze debatten nog wel voor half negen 's avonds mogen uitzenden."

20.35 uur: "Delen debat beschamend"

Slob noemt delen van het debat "beschamend". "Wie vrede zaait, zal gerechtigheid oogsten."

20.29 uur: Slob: kabinet zoveel mogelijk steunen

ChristenUnie-leider Slob zegt dat zijn fractie het kabinet zoveel mogelijk zal steunen. "Dit land heeft nu geen aftredende maar optredende politici nodig. Al heb ik wel mijn bedenkingen bij deze constructie."

20.23 uur: "Klink had gelijk"

Sap geeft oud-CDA-onderhandelaar Klink gelijk. "Hij zei al dat Wilders voluit op het orgel zou gaan, en dat gebeurt nu ook."

20.20 uur: Sap: kabinet moet meer doen aan crisis

"Dit is niet de tijd voor boekhouders", zegt GroenLinks-leider Sap. Ze is de eerste die haar betoog in tweede termijn niet begint met een recensie over de toon van het debat van de afgelopen twee dagen. Zij wijst erop dat het kabinet de financiële crisis niet goed aanpakt. "Het kabinet zal meer moeten doen."

20.10 uur: Wilders: selectieve verontwaardiging

PVV-leider Geert Wilders: "Mijn partij is gewend scherp aan de wind te zeilen." Hij verbaast zich over de "selectieve verontwaardiging" en zegt: "De linkse kerk slaagt er niet in de PVV met argumenten te bestrijden". Hij vraagt zich af waar "meneer Roemer" was toen oud-SP-leider Jan Marijnissen "Effe dimmen" zei. "Toen zaten zijn Maoïstische vuistjes kennelijk in zijn oren." Ook vraagt hij zich af waar PvdA-leider Cohen was toen Wilders door een cartoonist van de website Joop.nl werd afgebeeld met een schaar door zijn keel. "En dan vallen ze er nu allemaal over als ik iemand een poedel noem."

20.00 uur: Rutte wint Debatprijs

Net als vorig jaar heeft premier Rutte de Debatprijs van het Nederlands Debatinstituut gewonnen. Tweede werd D66-leider Pechtold en een eervolle vermelding was er voor SP-leider Roemer.

19.57 uur: Pechtold: wij hebben voorbeeldfunctie

D66-leider Pechtold spreekt van een soms "te stevig debat" als het gaat om "verruwing". "Wij hebben een voorbeeldfunctie." (...) "Ik zag een premier die omlaag werd getrokken, die zich omlaag liet trekken."

19.49 uur: Buma: wrange nasmaak

CDA-fractieleider Van Haersma Buma: "Niet vaker begrotingen besproken in een zo onzekere omgeving. We moeten de wedstrijd in Europa spelen en ik ben blij dat we daarover eens zijn. Desalniettemin heb ik een wrange nasmaak aan dit debat overgehouden, en dan met name aan het deel van Wilders." Hij vindt wel dat Rutte op een goede manier afstand heeft genomen van het optreden van Wilders.

19.38 uur: Roemer: dit verdient geen schoonheidsprijs

SP-leider Roemer: "Als voetballers elkaar onderuit schoppen, moeten we niet verbaasd zijn als het publiek dat overneemt. Wij zetten de toon en wat we hebben laten zien, verdient geen schoonheidsprijs."

19.34 uur: Blok: het was een fatsoenlijk debat

VVD-fractievoorzitter Blok: "Mensen die samenvattingen zien, zullen denken dat hier alleen geruzied wordt en dat is geen goed beeld. Tegelijk vind ik het een goed, inhoudelijk debat. We hebben op een fatsoenlijke manier kunnen debatteren."

19.30 uur: Verruwing samenleving

Cohen: "Dit kabinet verwaarloost de samenleving". De PvdA-leider vindt dat Rutte c.s. meewerken aan "verruwing".

19.23 uur: Cohen: Kan gedoogconstructie blijven bestaan?

PvdA-leider Cohen vindt dat premier te lichtzinnig is over de opeenstapeling aan beledigende opmerkingen. Hij vraagt zich af of deze gedoogconstructie nog wel kan blijven bestaan. "Keer op keer moet de premier ingrijpen." Hij spreekt van een gijzeling door de PVV.

19.22 uur: Vergadering heropend

Kamervoorzitter Verbeet heropent de vergadering. Het is de beurt aan de Tweede Kamer. De fractieleiders hebben nu eenderde van de spreektijd die zij in de de eerste termijn hadden (die gisteren werd gehouden).

17.21 uur: Rutte is klaar met zijn antwoord. Tijd voor het avondeten

Het debat gaat om 19.15 uur verder met de tweede termijn van de Kamer.

16.48 uur: Rutte reageert nu wel op woorden Wilders

Rutte geeft nu wel een oordeel over het optreden van Wilders, gisteren tijdens het debat waar hij Cohen een bedrijfspoedel noemde. "Mijn grenzen van fatsoen zijn overschreden," aldus Rutte. Volgens Rutte gooit Wilders af en toe een "stuk rood vlees" in de Kamer. "We wisten waar we aan begonnen. Het kan me niet van mijn stuk brengen."

16.41 uur: Verbeet: u kunt vragen Wilders zijn woorden terug te laten nemen

Rutte is niet onder de indruk van Kamerleden die vinden dat Wilders te ver is gegaan. Verbeet wijst Rutte erop dat hij volgens de reglementen een Kamerlid kan vragen zijn woorden terug te nemen. Rutte doet het niet.

16.35 uur: Cohen: dit kun je niet weglachen

PvdA-leider Cohen vindt dat de premier de opmerkingen van Wilders niet moet weglachen. "Dit kan niet. Dat je dit zegt tegenover een premier!" Rutte vindt dat het aan de Tweede Kamer is om Wilders erover aan te spreken. Cohen is het daar niet mee eens. Fractievoorzitter Slob: "Ik schaam me diep. Het is een dieptepunt."

16.30 uur: Ineke van Gent (GL) als mp dit pikt...

Doe eens normaal man! Wilders tegen Rutte. Als de MP dit pikt is hij geen knip voor de neus waard. Hoe lang nog? #gedogen

16.28 uur: Jack de Vries (CDA) twittert "dieptepunt"

Wilders richting de premier: "doe eens normaal man!" Dieptepunt!

16.25 uur: Wilders tegen Rutte: "doe eens normaal"

In een discussie over de Turkse premier Erdogan zegt Wilders opeens tegen Rutte: "Doe eens normaal, man". Rutte reageert onmiddellijk en zegt: "Doe zelf normaal!" Kamervoorzitter Verbeet grijpt in en vraagt aan de heren of ze zich wllen gedragen.

16.08 uur: Ergenis Roemer en Rutte groeit

Roemer is niet te spreken over de antwoorden van de premier over het onderwijs. "Ik vind de antwoorden van de premier elk uur zwakker worden", zegt Roemer nadat Rutte heeft gezegd dat hij het liefst een leraar per kind wil.

15.45 uur: Roemer komt met stapels stukken over hun zorgplannen

Roemer komt nog terug op de opmerking van Rutte dat de SP niet zelf met zorgvoorstellen komt. Hij overhandigt een dikke stapel SP-nota's aan de bode, die ze naar Vak K brengt. Rutte overhandigt het pakket meteen aan minister Schippers van Volksgezondheid. "Ik ga het ook lezen," beloofde hij.

15.43 uur: Debat over het verdwijnen voorlichtingsfilmpjes over condoomgebruik

D66 is het niet eens dat de voorlichtingsfilmpjes over het gebruik van condooms voortaan alleen 's avonds uitgezonden mogen worden. "Daar krijg je wel grote gezinnen van", lacht Pechtold, die denkt dat het besluit is genomen onder druk van de SGP. SGP-leider Van der Staaij is het er niet mee eens. "De jaren zestig moeten toch een keer afgelopen zijn?"

15.30 uur: Rutte ergert zich aan Roemer die hem niet laat uitpraten

Rutte reageert een beetje geprikkeld als SP-leider Roemer hem niet laat uitspreken in een debatje over de zorg. "U luistert niet. Ik ben wel klaar met meneer Roemer", zegt Rutte. "De premier vindt dat Kamervoorzitter Verbeet Roemer te veel toestaat. Roemer onderbreekt vervolgens de Kamervoorzitter. "Nu doet u het ook bij mij!".

15.03 uur: Kabinet voelt niets voor referendum minarettenverbod

Volgens de premier is het PVV-voorstel eigenlijk een verkapt voorstel om de bouw van moskeeën in Nederland te verbieden. "Het is heel slim en handig geformuleerd. Daar heeft het Kamerlid Van Klaveren de hele zomer over gedaan," zei Rutte. Het kabinet is tegen een verbod op de bouw van moskeeën, onder meer omdat het in strijd is met de vrijheid van godsdienst.

14.37 uur: Rutte en Wilders zijn het niet eens over aanpak Marokkaanse jongeren

Wilders wil dat politievrijwilligers en de elektronische wapenstok worden ingezet voor de aanpak van het "Marokkaanse tuig". Premier Rutte reageert lauwtjes op de PVV-voorstellen. Hij vraagt zich ook af of het wel zinvol is om te pleiten voor de anti-islamisering, zoals Wilders doet. "Het valt op dat Marokkanen die naar de moskee gaan, vaak minder crimineel zijn. Dus is die anti-islamisering wel zo'n goed idee?" Rutte roept de PVV-leider op tot "maatvoering" bij het spreken over Marokkanen.

14.15 uur: Rutte gaat weer door

Het blokje veiligheid is aan de beurt.

13.55 uur: Slob (CU) eet griekse salade

Twitter Arie Slob: Even lunchen tijdens schorsing #apb Leek wel me passend om Griekse salade te nemen.

13.32 uur: Demonstratie van poedelbezitters op Binnenhof

Enkele hondenbezitters protesteren op het Binnenhof tegen de aantasting van de naam van hun dieren. Bekijk rechts op deze pagina de foto's.

13.30 uur: Debat geschorst voor lunch

De Kamer en het kabinet gaan even een hapje eten. Rutte is nog niet klaar met zijn antwoord.

13.26 uur: Rutte wil niet zeggen of er een plan B is

Rutte wil niet ingaan op vragen Wilders over wat er gebeurt als Griekenland niet meer aan de voorwaarden voor steun kan voldoen. "Een verstandige regering kijkt altijd naar een plan B. Het is niet verstandig om daarover iets openbaar te maken", aldus Rutte. .

13.11 uur: Kabinet heeft geen ambtenaren voor eurobrief

Pechtold wil een brief met een toelichting van het kabinet over de macro-economische omstandigheden van Europese landen, omdat dat van invloed kan zijn op de eurocrisis. Maar Rutte is dat niet van plan. "Ik heb geen ambtenaren voor al die brieven."

12.53 uur: Wilders begint over Griekenland

Het debat is bijna drie uur bezig en Wilders gaat voor het eerst naar de interruptiemicrofoon. Hij vraagt Rutte zijn mening over het uit de eurozone zetten van Griekenland. En hij herhaalt dat er een referendum moet komen over Griekenland. Rutte ziet niets in een referendum.

12.12 uur: Kabinet positief over SGP-plan grote gezinnen

Rutte is positief over het plan van de SGP om ouders met een laag inkomen en meer dan twee kinderen tegemoet te komen. Eigenlijk wil het kabinet het zogenoemde kindgebonden budget afschaffen na het tweede kind. Maar de SPG ziet daar niets in. "We staan er positief tegenover."

12.10 uur: Rutte twittert foto's

@MinPres voorafgaand aan de Algemene Politieke Beschouwingen. Foto's: http://is.gd/lDCpiZ #APB

12.04 Rutte en Pechtold steggelen over cijfers, rode blosjes en de grachtengordel

11.36 uur Han ten Broeke (VVD) noemt debat inhoudelijk

Debat Alg Pol Beschouwingen vanochtend is inhoudelijk, principieel, onderhoudend, scherp en beschaafd op alle cruciale onderdelen voor Nld!, twittert hij.

11.33 uur: Joost Vullings twittert

Verschillen van inzicht worden goed duidelijk in debat. #APB Inhoudelijk en onderhoudend.

11.31 uur: GL vindt dat premier beloftes breekt

GroenLinks twittert: premier breekt schaamteloos beloftes en brengt mensen in onzekerheid #pgb#apb

11.26 uur: GroenLinks vindt dat Rutte niet over mensen praat

GroenLinks-fractievoorzitter Sap werpt Rutte voor dat hij bij zijn uitleg over de bezuinigingen op het pgb niet over "mensen praat". Rutte is het er helemaal niet mee eens. "Ik praat over mensen met een dwarsleasie of een rolstoel. Dit hele debat gaat over mensen. Laten we elkaar niet proberen te overtreffen."

11.13 uur: 'Mensen moeten aan het werk'

Rutte probeert de Kamer te overtuigen van zijn beleid en behandelt een aantal bezuinigingen zoals op het persoonsgebonden budget, de sociale werkplaats en de uitkering op arbeidsongeschikte jongeren (wajongers). "Het is toch bizar als 400.000 jongeren niet aan het werk kunnen?" zegt Rutte. Verder zegt hij: "Mensen moeten aan het werk."

10.52 uur: Rutte hoopt niet dat Roemer premier wordt

Rutte is tevreden over zijn financële beleid en zegt dat er alleen maar problemen zouden komen als de SP aan de macht zou komen, omdat ze veel geld wil uittrekken voor de gezondheidszorg. "Als Roemer aan de macht was geweest, had hier zijn vicepremier de Beschouwingen moeten doen. Dan had Roemer bij het IMF gezeten om over de schulden te praten." Roemer reageert: "Ik had graag op die plek gestaan."

10.27 uur: Wilders boos over selectieve verontwaarding

Van een briefje leest Wilders hoe hij de afgelopen tijd door Kamerleden is beledigd. "Jullie hebben ons racisten en xenofoben genoemd en ik mag blijkbaar iemand geen bedrijfspoedel noemen. Dat is hypocriet en jullie kunnen allemaal de boom in."

10.24 uur: Samsom twittert dat Rutte zijn failliet onderstreept

Rutte onderstreept dus in eerste zin het failliet van zijn gedoogconstructie. Die verhindert effectief debat over een aanpak van echte crisis

10.23 uur: "Ik heb me kapot geërgerd"

Rutte is er niet over te spreken dat de discussie over het debat van gisteren vooral ging over het optreden van Wilders. "De hele berichtgeving wordt gedomineerd door de aanval van Wilders. Terwijl er een crisis is en mensen zich zorgen maken over hun spaargeld, hun baan en pensioen. Ik ga dat niet doen."

10. 21 uur: Rutte: ik bepaal zelf wanneer ik iets zeg over optreden Wilders

Premier Rutte is niet van plan om aan het begin van het debat een reactie te geven op het optreden van PVV-leider Wilders. "Ik bepaal zelf mijn moment." De oppositie is het hier niet mee eens.

10.20 uur: Voorzitter Verbeet opent de vergadering

De ministers en staatssecretarissen hebben weer in Vak K plaatsgenomen. De Tweede Kamer heeft gisteren zo'n tien uur de tijd gehad om commentaar te geven op de Miljoenennota en de begrotingsstukken 2012.

10.17: Bleker: Wat een drukte...

CDA-staatssecretaris Bleker van Landbouw is sprakeloos over het debat van gisteren. "Wat een drukte. Ik vind het heel veel. Waarom zo fel? Hoge toon dit. Hoge toon dat..."

10.12 uur: Rutte zegt nog niets

Rutte wil nog niets zeggen over de toon van het debat gisteren. "Ik vind het nooit beleefd om allerlei mededelingen te doen." PvdA-fractievoorzitter Cohen is woedend en eist een excuus van de premier. "Die schoffering, die nog nooit zo ver is gegaan. Mensen kijken en denken... is dit nu Nederland?