Bijstandsuitkering strop voor gemeenten

Door redacteur Jan Hovenkamp

Gemeenten kampen met enorme tekorten op hun bijstandsbudgetten. Het aantal mensen in de bijstand is gestegen, terwijl het beschikbare budget daalde. Voor 2011 wordt het tekort geschat op ruim een half miljard euro. In 2010 was het totale tekort 340 miljoen.

Gemeenten moeten die tekorten zelf aanvullen. Voor sommige gemeenten geldt dat de kosten zo hoog oplopen dat voor hen de artikel 12-status op de loer ligt. Dat betekent dat de gemeente onder curatele komt te staan van het Rijk, vanwege een structureel slechte financiële situatie.

Afspraken

Het budget voor bijstandsuitkeringen wordt ieder jaar op Prinsjesdag vastgesteld. Het aantal bijstandsuitkeringen voor het volgende jaar wordt dan geschat op basis van de werkloosheidscijfers. Deze werkwijze is afgesproken in het bestuursakkoord tussen de gemeenten en het Rijk.

Het ministerie van Sociale Zaken wil die afspraken handhaven. Pas in 2012, wanneer het huidige akkoord afloopt, kunnen er nieuwe afspraken komen. Dat is voor een aantal gemeenten misschien te laat. De laatste jaren blijken de kosten van de bijstand telkens hoger uit te komen dan de voorspellingen op basis van de werkloosheidscijfers.

Volgens René Paas, voorzitter van Divosa, de vereniging van sociale diensten, zijn de bestaande afspraken niet opgewassen tegen de crisis. "Als het systeem duidelijk niet meer werkt, dan moeten we om de tafel, dan moeten we praten en dan moet er ook geld bij."

Klappen

Uit een rondgang van de NOS blijkt dat de tekorten in 2011 uiteenlopen van een paar miljoen in kleinere gemeenten tot bijna 100 miljoen euro in Rotterdam.

Vooral in kleine gemeenten vallen er klappen. In Winterswijk wordt een tekort van zo'n 4,3 miljoen verwacht, dat is 36 procent van het totale bijstandsbudget. De gemeente bezuinigt daarom fors op de sociale dienst, maar ook andere beleidsterreinen lijden eronder. Ondanks de bezuinigingen verwacht men op korte termijn geen verbetering.

Ook in Almere is de situatie nijpend, met een tekort van 13 miljoen komt de gemeente bijna 20 procent boven het budget uit. Eindhoven doet het beter, in 2011 wordt het budget met 1 procent overschreden.

"Er zijn gemeenten die al hardop nadenken over de artikel 12-status, over steun van het Rijk. Dan heb je niks meer te zeggen over je eigen geld. Uiteindelijk kost dat het Rijk, dus alle belastingbetalers samen, weer geld om de financiën in de gemeenten recht te trekken", zegt Paas.