Turkije wil leidende rol in Arabische wereld

Door buitenlandredacteur Achille Prick

De Turkse premier Recep Tayyip Erdogan begint vandaag aan een meerdaagse rondreis langs de drie Noord-Afrikaanse landen die de afgelopen maanden een omwenteling beleefden, Egypte, Tunesië en Libië. Hij is de eerste grote leider uit de regio die de nieuwe machthebbers in Libië bezoekt. Daarmee onderstreept Turkije zijn ambitie om een leidende rol te spelen in de Arabische wereld. Ruzie maken met Israël lijkt daarbij goed te helpen.

"Er zal een concurrentieslag komen om de nieuwe machtsrol in de regio", zegt Adel Soliman van het Internationaal Instituut voor Strategische studies in Caïro tegen persbureau AP. "Egypte had die rol, maar kan hem momenteel niet vervullen. Erdogan probeert daar van te profiteren."

De Turkse premier begint zijn bezoek vanavond in de Egyptische hoofdstad Caïro. Ankara wil met het nieuwe bewind in Egypte economische en strategische verdragen sluiten. Hij zal er een vergadering van de Arabische Liga bijwonen en ook een toespraak houden op het Tahrirplein, de centrale plek van de omwenteling in Egypte. Het moet Erdogan in de schijnwerpers zetten als het democratische voorbeeld uit de eigen regio.

Grensincident

Het komt Erdogan niet slecht uit dat uitgerekend afgelopen vrijdag de Israëlische ambassadeur in Cairo het land moest ontvluchten. Een woedende menigte had de Israëlische ambassade bestormd, als reactie op een grensincident waar Israël onlangs vijf Egyptenaren doodschoot. Ze waren aangezien voor Palestijnse terroristen.

In de aanloop naar zijn bezoek greep Erdogan deze woede op Israël graag aan. ,,De betogers vervloeken Israël en dat doen ze in de geest van de omwenteling", zei Erdogan afgelopen weekend. ,,De Arabische lente kan weleens een Israëlische herfst worden. Zelfbewust optreden tegen Israël zorgt voor extra aanzien in Arabische wereld. En daar is het Turkije om te doen.

Bestorming

Om het anti-Israël sentiment te bespelen, werd Turkije eerder al geholpen door Israël zelf. Israëlische commando's bestormden vorig jaar mei het Turkse activistenschip Mavi Marmara. De boot wilde naar de Gazastrook, maar die is afgesloten door de Israëliërs. Bij de bestorming vielen onder meer negen Turkse doden. Turkije eiste excuses, maar heeft die nooit gekregen.

Na een voor de Turken teleurstellend VN-rapport over deze actie, wees Ankara de Israëlische ambassadeur uit. Ook werden alle militaire verdragen met Israël opgezegd. De Turkse minister van buitenlandse zaken haalde deze affaire afgelopen weekend nog maar eens terug in herinnering: ,,We zullen de misdragingen van Israël internationaal overal onder de aandacht brengen. Dat zal Israël nog verder isoleren."

De Turkse minister zei ook dat Israël nog niet in de gaten heeft dat er iets is veranderd in de regio. Turkije wel. "Juist op dit moment van grote veranderingen is Turkije het voorbeeld voor de regio", aldus een Erdogan-adviseur Omer Celik in Turkse media. "Turkije zelfsbewustzijn is nog nooit zo groot geweest."

Imago

Turkije werd vaak genoemd als voorbeeld van een islamitische democratie voor Arabische landen. Maar het gaat de Turken zeker niet alleen om de democratisering van de Arabische wereld. De rondreis en het zorgvuldig werken aan een populair imago, heeft vooral een economisch doel.

In Libie zijn de Turken miljarden aan contracten kwijtgeraakt. En ook in andere landen zijn de Turkse belangen verstoord of liggen er juist nu nieuwe kansen.

Erdogan wordt op zijn rondreis dan ook begeleid door tweehonderd Turkse ondernemers. Die willen vooraan staan als de nieuwe leiders in Noord-Afrika orders gaan plaatsen. Om de nieuwe machthebbers in Tripoli alvast een beetje te paaien, stopte Ankara de opstandelingen in Libië de afgelopen maanden al 100 miljoen dollar toe.