'Laatste havik verlaat zinkend ECB-schip'

Door redacteur Thomas Spekschoor

Het zorgde gisteren voor flink dalende koersen op de Europese beurzen: het nieuws dat de Duitse bestuurder van de Europese Centrale Bank (ECB) Jürgen Stark opstapt. De AEX ging met bijna 3 procent omlaag. De winst die de beurs eerder deze week boekte, werd volledig ongedaan gemaakt. ING-analist Carsten Brzeski beschreef het gevoel op de beurs: "De laatste havik verlaat het zinkende schip." De havik was Stark, het zinkende schip de ECB.

Officieel stapte Stark op om 'persoonlijke redenen', maar die persoonlijke redenen zouden wel eens heel zakelijk kunnen zijn. De ECB is al weken bezig met het opkopen van staatsschuld van Italië en Spanje, om de rente die die landen betalen laag te houden. Brzeski: "Hij was het daar duidelijk niet mee eens. Hij komt uit de goede oude Duitse school. Hij vindt dat de crisis door de politiek moet worden opgelost, niet door de centrale bank."

Bezwaren

Er zijn gegronde redenen om tegen het opkopen van staatsobligaties te zijn. Adriaan Schout van instituut Clingendael: "Door het opkopen van de staatsobligaties verliest de ECB onafhankelijkheid. Ze hebben nu voor veel geld aan Italiaanse obligaties op de balansen staan. Als Berlusconi weer in nood komt en bij de centrale bank aanklopt, moet de ECB bijna wel opnieuw geld geven. Anders verliezen de Italiaanse obligaties die eerder zijn gekocht ook aan waarde."

Het beleid van de ECB werkt wel. De rente op Italiaans en Spaans staatspapier is de afgelopen tijd gedaald. Waarom reageren de beurzen dan zo heftig op het nieuws dat één van de tegenstanders van het opkopen van dat staatspapier weggaat?

Schout: "Er is een hypergevoelige situatie op dit moment, er is sowieso niet veel nodig om de koersen te laten dalen. Maar als uitgerekend de Duitser uit het ECB-bestuur opstapt, zou dat kunnen betekenen dat de zuidelijke landen sterker worden in het bestuur. Die staan positiever tegenover het opkopen van obligaties, maar daarmee kan de inflatie oplopen."

Ruzie

"Dat Stark nu opstapt past in het plaatje dat er op dit moment overal ruzie is", stelt Brzeski. "Finland, Duitsland en Griekenland hebben ruzie en nu is er ook ruzie binnen de ECB. Dit kwam ook nog eens totaal uit de lucht vallen. Hij is de chef-econoom van de ECB, als die zich terugtrekt, heb je wel even een schok."

Brzeski heeft de opgestapte Stark zelf een paar keer meegemaakt. "Hij is een echte Dutiser, een Pruis. Hij was er ook bij toen Duitsland en Frankrijk de regels van het stabiliteitspact overtraden. Hij heeft toen met rood aangelopen hoofd verdedigd dat Europa zich aan de zelf opgelegde regels zou moeten houden. Voor hem ligt de oplossing van deze schuldencrisis bij de landen. Die moeten bezuinigen en structureel hervormen. Dat de ECB die lijn niet aanhoudt, betekent dat hij verloren heeft."

Of het opstappen van Stark voor de ECB veel gevolgen heeft is de vraag. Brzeski: "Ik denk dat de gevolgen zullen meevallen. Er werkt een heel apparaat achter deze mensen. Dat zorgt voor stabiliteit. Ze gaan zeker door met het opkopen van staatsobligaties en de kans op een renteverlaging wordt groter. Maar het anti-inflatiebeleid van de ECB blijft."