Telers Griekse pistachenoten zuchten onder crisis

Door buitenlandredacteur Aniete Coelingh

Eleni Kypraiou haalt ons met haar autootje uit de haven van Aegina. Een eiland op een uur varen van Athene, met zo'n 11.000 inwoners. Tijdens de autorit rijden we de ene na de andere pistacheboomgaard voorbij. Eleni is pistacheboer. Ze is getekend in haar gezicht door het werk. Ze lijkt elke boom op het eiland te kennen, want ze wijst precies aan welke boomgaard goed georganiseerd is en welke niet.

Sommige noten zijn voor de oogst al verbrand door de zon. Ze wijst ons gedetailleerd aan waar het mis gaat. "Veel pistachebomen zijn gekapt om plaats te maken voor huizen", vertelt ze. "Maar de crisis komt wat dat betreft goed uit, want het verkopen van grond is moeilijk, dus laten ze de bomen voorlopig weer even met rust."

Boomgaard

"Ik wil jullie mijn boomgaard laten zien, want die ziet er beter uit dan deze hier. Pistachebomen zijn vreemde bomen. Je kunt ze verzorgen met alle liefde en er komt niks, of je laat ze verwaarlozen en toch heb je een goede oogst. Ik ken elke boom, ik praat zelfs tegen ze. Laatst zei ik zuchtend tegen een van mijn bomen: je bent zo groot, ik heb moeite om je te snoeien en te oogsten. Een dag later was-ie dood. Ik zei nog, het was maar een grap! Alsjeblieft! Maar er was niks meer aan te doen. Ze begrijpen alles en zijn heel gevoelig."

Bij het kleine fabriekje op een paar kilometer van de hoofdstad laat de voorzitter van de coöperatie, Nikos Stamboulis, trots de machines zien, waar de noten gewassen worden en gebrand. "De noten van Aegina hebben een uitzonderlijke kwaliteit. Ze hebben een speciaal keurmerk van de Europese Unie."

Het is een van de redenen waardoor het slecht gaat met de pistacheverkoop. De noten hebben een hoge prijs, door hun kwaliteitskeurmerk. Met die prijs kunnen ze moeilijk concurreren met goedkopere pistachenoten. Ze worden vooral in Griekenland zelf verkocht, want de pistache van Aegina is beroemd.

Minder klanten

Volgens Stamboulis geven de Grieken door de crisis minder geld uit aan luxeproducten zoals pistachenoten. "We hebben gewoon minder klanten. Voor de buitenlandse export is ons product te duur. We kunnen niet op tegen de prijs van bijvoorbeeld pistachenoten uit Iran. Die zijn wel een stuk minder lekker, proeft u maar." En meteen wordt een blikje Iraanse pistachenoten geopend, waardoor we het verschil kunnen proeven. "Er zit niets anders op dan de prijs te verlagen, en dan toch meer naar het buitenland te exporteren. Dan halen we tenminste voor Griekenland wat geld binnen."

Op het erf van Eleni worden we begroet door vijf blaffende honden. De meeste heeft ze van de straat meegenomen. Het erf staat vol met pistachebomen, keurig op een rij. Achterop het erf staat haar huis, waar je boven een prachtig uitzicht hebt over het eiland.

Zelfde prijs

De boomgaard staat er nu nog mooi bij, maar Eleni vraagt zich af hoe lang ze nog doorgaat met het verzorgen en oogsten. Ze heeft geen personeel in dienst en moet deze maand weer zelf alles oogsten. "De prijs die ik krijg voor mijn pistachenoten is al jaren hetzelfde. Maar de prijs van mest en andere producten die ik moet kopen om de bomen te onderhouden, stijgt wel."

"Of het nog geld oplevert?" Ze begint cynisch te lachen. "Ik heb al een jaar niet betaald gekregen voor mijn pistachenoten. Vaak moet ik er een paar maanden op wachten, maar nu heb ik al een jaar niks gehad."

De pistachecoöperatie blijkt grotere problemen te hebben. "Ze moeten geld lenen van de banken om ons te betalen. Want de verkoop levert nauwelijks iets op. Maar de banken geven inmiddels geen leningen meer, dus het duurt steeds langer voor ik mijn geld krijg."

Optimistisch

Eleni drukt ons op het hart dat we niet al te negatief moeten berichten over de pistache op Aegina. Ze houdt er niet van om met duisternis te eindigen. "Ik ben een optimistisch persoon, ook al gaat het nu moeilijk. Maar zolang ik het kan, en fysiek in staat ben om pistache te verbouwen, ga ik er mee door."