NOS NieuwsAangepast

Corruptie centraal bij referendum Marokko

Door correspondent Rop Zoutberg in Rabat

Marokko beslist vandaag over een langverwachte herziening van de grondwet. Als de hervormingen worden aangenomen, verliest koning Mohammed een deel van zijn politieke macht en wordt de rol van het parlement versterkt. Marokko wil zo na maanden van demonstraties democratische hervormingen doorvoeren. Protestgroepen roepen op tot een boycot van het referendum.

Ook gisteren, een dag voor de stembusgang, trokken demonstraties nog naar het parlementsgebouw in Rabat. Het zijn maar kleine protesten. Als een paar mensen met een spandoek het verkeer tegenhouden, dreigt de politie met ingrijpen. Maar de politiemannen trekken zich weer terug als ze de cameraploeg van de NOS ontdekken.

Op billboards en gevelvullende vlaggen wordt eigenlijk alleen maar opgeroepen om 'ja' te stemmen bij het referendum. Tegengeluiden zijn er ook wel, zij het niet onmiddellijk zichtbaar. "We nemen hoe dan ook een stap in de richting van een transparanter Marokko", vindt hoofdredacteur Youssef Jalil van het politieke tijdschrift Awal. "Na het referendum moeten we verder gaan met echte hervormingen die invloed hebben op alle niveaus van het dagelijks leven."

Corruptie

Als grootste probleem van zijn land noemt Jalil de corruptie. "Iedereen die geld vraagt voor een dienstverlening waar burgers gewoon recht op hebben, moet worden aangepakt. Bij het aantreden van koning Mohammed hoopten we dat de corruptie zou afnemen, maar de omkooppraktijken raken nog altijd alle sectoren van het land."

Naast het bureau van Jalil glimt het enorme portret van Rachid Niny. De directeur van de grote krant Al Massae werd maanden geleden opgepakt na een serie columns, uitgerekend over de malversaties bij de overheid. "We zijn nog steeds geschokt. Je ziet hoe ze Niny als voorbeeld voor andere journalisten stellen, zodat wij zelfcensuur gaan toepassen. Dat is het ergste wat de media kunnen overkomen."

Amnestie

Onrustig geworden na de opstand in de Arabische landen, benoemde koning Mohammed dit voorjaar een commissie die de grondwet onder de loep nam. De protesten hadden toen ook Marokko bereikt en op een aantal plaatsen trad de politie hard op. Eén activist kwam om het leven.

Een verschil met de onrust in de omringende landen is dat in Marokko de protesten het centrale gezag van koning Mohammed maar weinig ter discussie stellen. De woede van de zogenaamde 20 Februari Beweging richt zich tegen de woekerende corruptie in een van de armste landen in het noorden van Afrika, waar bijna de helft van de bevolking analfabeet is.

Vooral de machtige vorst levert tijdens het referendum van vandaag gezag in. Volgens de nieuwe grondwet is Mohammed niet langer heilig, al blijft hij onschendbaar. Ook benoemt de koning straks niet langer ministers, maar krijgt de premier die taak. Het is straks ook de premier die ministers kan wegsturen. De rol van het Marokkaanse parlement wordt versterkt. Het mag zelf onderzoekscommissies instellen en amnestieregelingen afkondigen.

Dynastie

De herschikking van de macht wordt toegejuicht door de Europese Commissie. Maar een aantal zaken blijft met de komst van de nieuwe grondwet onveranderd. Zo blijft koning Mohammed, als laatste afstammeling van een vier eeuwen heersende dynastie, aanvoerder van de gelovigen in zijn land. Ook blijft de vorst bevelhebber van het leger en zal hij in de praktijk de buitenlandse politiek leiden.

Volgens woordvoerders van de 20 Februari Beweging verandert er na het referendum, dat vrijwel zeker de grondwetswijziging aanneemt, feitelijk niets. "Ik doe niet mee aan de stemming omdat het deel uitmaakt van het systeem van een corrupte staat. Alle macht blijft in handen van dezelfde mensen, die rond één persoon opereren", zegt volkszanger Rachid Ghoulam, die als een criticus van koning Mohammed bekendstaat.

"De nieuwe grondwet geeft Marokko geen nieuwe vrijheid. De koning blijft betrokken bij elk terrein waar belangrijke beslissingen worden genomen. Niemand mag dat ter discussie stellen en dat betekent dat er geen echte vrijheid van meningsuiting is. Als de vorst in de praktijk over alle wetten beslist, welke vrijheid heb je dan?"

Gemarteld

De betrokkenheid van de charismatische Ghoulam bij de verboden islamitische beweging Rechtvaardigheid en Zorg kwam hem duur te staan. Na een arrestatie werd Ghoulam naar eigen zeggen gemarteld. Sindsdien volgt de nationale veiligheidsdienst hem dag en nacht. "Mijn huis wordt in de gaten gehouden, mijn e-mailbox is gekraakt, mijn vrienden onder druk gezet." Optredens van Ghoulam zijn in het hele land verboden.

De uitkomst van het referendum wordt dit weekend verwacht. Vooral de opkomst is een belangrijke graadmeter voor het vertrouwen in het Marokkaanse bestuur.

Deel artikel:

Advertentie via Ster.nl