Belofte goedkopere stadswarmte wordt niet waargemaakt, minister komt met spoedwet
Het is een keiharde belofte die bij het aanbieden van stadswarmte wordt gedaan. Voor de afnemer mag de aansluiting en het verbruik in ieder geval niet duurder uitpakken dan aardgas en een cv-ketel. Maar die belofte is op een toenemend aantal plekken momenteel moeilijk waar te maken.
Met een spoedwet wil demissionair minister Jetten voor Klimaat die stijging van de vaste kosten daarom inperken.
"Voor een derde van alle huizen in Nederland zou een collectief warmtenet het beste alternatief zijn voor aardgas", zegt Jetten. "Dan kunnen we namelijk ook oudere huizen makkelijk verduurzamen, maar het is heel belangrijk dat die warmtenetten duurzaam CO2-neutraal zijn en dat de kosten van huurders en kopers die erop worden aangesloten acceptabel zijn."
In onder meer Rotterdam en Amsterdam zijn de warmtenetten te duur geworden, omdat energiebedrijven de prijzen voor een aansluiting flink verhoogd hebben. Ze hebben te maken met kostenstijgingen van aannemers, personeel en materiaal.
Woningcorporaties die door hun omvang essentieel zijn voor het succes van warmtenetten, stoppen daarom met aansluiten, of dreigen dat te gaan doen.
Er moet ergens een gat gedicht worden.
Bijvoorbeeld bij de Rotterdamse corporatie Woonstad is het financiële plaatje niet meer rond te maken. "We missen hierdoor een heel grote kans", zegt bestuurder Mohamed el Achkar.
"We hebben al 10.000 woningen op deze manier van het gas afgehaald en zeker in een stad als Rotterdam, met zo veel restwarmte, kunnen we natuurlijk enorm versnellen als we meer woningen aansluiten op het warmtenet."
Ook een andere grote Rotterdamse corporatie, Havensteder, is kritisch. Wat Havensteder betreft moet de overheid op korte termijn ingrijpen. "Het doorberekenen van de kosten voor warmte, met de stijgende tarieven, aan huurders vinden wij onacceptabel."
Eerder besloten Amsterdamse corporaties al onder de huidige voorwaarden geen sociale huurwoningen meer aan te sluiten. En in Utrecht is onvrede onder huurders. Een oproep om je te melden van de lokale PvdA leverde in korte tijd ruim 700 meldingen op. Veel gaan over het vastrecht, de vaste kosten, staat in een mail van de partij aan de melders.
Gat moet dicht
"Er moet ergens een gat gedicht worden om sociale huurders een betaalbare energierekening te laten houden. Daar moeten we het gesprek over aangaan", reageert Laurien Smies van Vattenfall, dat onder meer in Rotterdam en Amsterdam warmtenetten uitbaat.
Daarbij denkt de energieleverancier aan subsidie. Volgens Vattenfall kost een warmtenet aanleggen en onderhouden het bedrijf meer dan gas. Als de belofte is dat het niet meer mag kosten dan gas, "dan moet je dat ergens gaan oplossen", zegt Smies.
Haast
Stadswarmte geldt naast warmtepompen die op stroom draaien als een belangrijk alternatief voor gas in de transitie naar duurzame warmte. Momenteel zijn ongeveer een half miljoen huizen op een warmtenet aangesloten. De ambitie is dat dit er drie miljoen worden.
Hoe meer woningen meedoen, hoe rendabeler een warmtenet wordt. Daarom is de deelname van woningcorporaties belangrijk.
En als eenmaal zeker is dat zo'n warmtenet er komt, is de hoop dat particuliere huiseigenaren besluiten aan te haken. Ook daarom is er haast bij.
Want zolang onduidelijkheid is of en tegen welke kosten er een warmtenet komt, zullen steeds meer particuliere huiseigenaren een andere keuze maken. Als die keuze op de warmtepomp valt, betekent dat weer een extra belasting voor het stroomnet.
Als de spoedwet aangenomen wordt, kunnen de nieuwe regels met lagere vaste kosten per 1 januari 2025 ingaan. Op de iets langere termijn moeten huishoudens aan een warmtenet de daadwerkelijke kosten van de warmte gaan betalen. Nu is de prijs nog gekoppeld aan die van gas.
Een wetsvoorstel daarvoor wordt volgens minister Jetten, na verschillende keren uitstel, binnen een paar maanden naar de Tweede Kamer gestuurd.