Veel wetsovertredingen in de binnenvaart, risico op onveilige situaties
De Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) zegt dat binnenvaartschippers de regels steeds minder goed naleven. De inspectie waarschuwt voor een toename van het risico op onveilige situaties.
In 2022 werden 115 binnenvaartbedrijven geïnspecteerd. En bij alle 115 waren er een of meerdere wetsovertredingen, blijkt uit een rapportage die onlangs werd gepubliceerd. De inspectie deelde 1122 waarschuwingen uit en 23 boetes voor in totaal 105 tekortkomingen. Of het aantal overtredingen in 2023 nog verder steeg is nog onbekend, de cijfers daarover komen pas later dit jaar.
Het vaakst ging het mis bij het bijhouden van het zogeheten vaartijdenboek. Dat gebeurde bij geen van de bedrijven op de juiste wijze. En meer dan de helft van de gecontroleerde binnenvaartschippers hield zich niet aan de verplichte rusttijden.
De ILT heeft zelf een aantal verklaringen voor de verslechterde situatie. Zo kampen veel schepen met een tekort aan geschikte bemanning. De werkdruk is hoog en er zijn strakke deadlines en contracten over bijvoorbeeld laad- en lostijden waaraan een schipper zich moet houden. En de regels worden als ingewikkeld ervaren. Maar dat neemt volgens de ILT niet weg dat het beter moet.
'Zorgwekkend, maar soms moeten we doorvaren'
Koninklijke Binnenvaart Nederland (KBN) vindt het ook zorgwekkend dat bij geen enkel geïnspecteerd bedrijf alles op orde was. "Het tekort aan personeel zal een oorzaak zijn van het overschrijden van de rusttijden", zegt Henriëtte Schreuders van de brancheorganisatie. "Maar ook vertragingen, doordat een sluis of brug niet (op tijd) wordt bediend door personeelsgebrek of achterstallig onderhoud, een tekort aan ligplaatsen, de complexiteit van de regels en de druk om op tijd bij de losplaats te zijn dragen hieraan bij."
KBN is met leden aan het kijken wat de knelpunten zijn. "Zodat we dit in de toekomst kunnen verbeteren", aldus Schreuders. "Bij voorkeur in overleg met de inspectie."
"Natuurlijk willen we allemaal veilig varen", zegt Sunniva Fluitsma van de Algemeene Schippers Vereeniging en zelf ook binnenvaartschipper. Maar ze snapt ook dat 100 procent van de geïnspecteerde schippers het vaartijdenboek niet op orde had. "Want je kan dat eigenlijk nooit helemaal goed invullen. Je moet bijvoorbeeld noteren waar je rust, door een kilometer in te vullen. Op rivieren staan die kilometers aangegeven. Maar we liggen nu bijvoorbeeld in een haven in Zaandam, daar is geen kilometernummering, ik zou niet weten welke kilometer ik dan moet invullen."
Schipper Sunniva Fluitsma legt uit waarom niet alle regels van de Inspectie Leefomgeving en Transport strikt nageleefd worden:
Ook is er volgens Fluitsma veel achterstallig onderhoud op vaarroutes, waardoor er veel moet worden omgevaren of gewacht. "Soms liggen we gestremd in een kapotte sluis en komen we daardoor over de vaartijd heen. Of er zijn te weinig ligplaatsen waardoor je wel door moet varen."
ILT: verband tussen ongevallen en niet naleven wet
De ILT is het met de binnenvaartschippers eens dat het vaartijdenboek, dat dus door geen enkel gecontroleerd bedrijf juist was ingevuld, niet goed werkt. "Het is ouderwets, al bijna veertig jaar onveranderd", zegt inspecteur Thom Bijkersma. "Met deze cijfers kunnen we aan Europa laten zien dat er snel een digitaal, gebruiksvriendelijk controlemiddel moet komen." Maar sommige ondernemers vullen het boek volgens hem expres niet goed in. "Dan registreren ze bijvoorbeeld niet dat ze gevaren hebben. Meestal verbloemen ze daarmee dan dat ze te lang varen en te weinig rusten."
Uit cijfers van Rijkswaterstaat bleek eerder dat het aantal scheepsongevallen in 2022 is gestegen. "De toename is zorgelijk", zei Rijkswaterstaat toen. "Zowel binnen de beroepsvaart als de recreatievaart is een stijging van het aantal ernstige ongevallen waarneembaar. Ten aanzien van beroepsvaart is het verminderen van het risico van aanvaringen met infrastructuur een speerpunt."
De ILT ziet een verband tussen het niet naleven van de wet en sommige ongevallen. "Een van de voornaamste oorzaken van ongevallen is menselijk falen", zegt inspecteur Bijkersma. "En een onderdeel daarvan is vermoeidheid. En die vermoeidheid wordt juist tegengegaan door het naleven van wetgeving."