Twee dagen na aanslag op Spaanse oud-politicus is motief nog onduidelijk

• Miral de Bruijne

  correspondent Spanje en Portugal

Twee dagen na de aanslag op het leven van de Spaanse oud-politicus Alejo Vidal-Quadras is er nog geen verdachte in beeld. De medeoprichter van de populistisch-rechtse partij Vox werd in zijn gezicht geschoten door een man die achterop een motor wegvluchtte.

Vidal-Quadras overleefde de aanslag. Al op de dag zelf sprak de politie van een goed voorbereide afrekening, maar over een motief wordt nog altijd gespeculeerd.

De aanslag was op een dag dat Spanje al op z'n kop stond. In de ochtend was bekend geworden dat de regering van premier Sánchez een akkoord over amnestie met Catalaanse separatisten had gesloten. Een deal waar veel Spanjaarden fel op tegen zijn, zo ook Vidal-Quadras.

Maar of de aanslag op zijn leven te maken heeft met het amnestieakkoord is maar zeer de vraag. Zelf zou hij tegen de politie hebben gezegd dat het hem niet zou verbazen als het Iraanse regime hem dood wil hebben.

Terreurlijst

De Spaanse oud-politicus heeft namelijk sterke banden met een Iraanse verzetsgroep. Afgelopen september sprak hij nog op een bijeenkomst van de Nationale Raad van Verzet van Iran (NCRI). Een organisatie waarvan de gewapende tak, de Iraanse Volksmoedjahedien, tot 2009 op de Europese terreurlijst stond.

Als Europarlementariër was Vidal-Quadras betrokken bij het van de terreurlijst halen van de Moedjahedien. En daar zou volgens Iran-experts heel wat geld mee gepaard gaan. Koepelorganisatie NCRI zou onder anderen Europese politici tienduizenden euro's betalen om te komen spreken op hun bijeenkomsten.

De NCRI is een koepelorganisatie van verschillende Iraanse verzetsgroepen, met als doel de val van het Iraanse regime. Hoewel het een oppositiegroep is, is het volgens deskundigen geen populaire groep in Iran. Het wordt soms beschreven als een soort sekte, waar bijvoorbeeld in de jaren 90 getrouwde vrouwen en mannen gedwongen werden om van elkaar te scheiden.

In 2019 en 2020 berichtte de Spaanse krant El País over geldstromen die vanuit de NCRI aan Vox, de partij van Vidal-Quadras, zouden zijn betaald. Rond de oprichting van de partij zou dat om bijna een miljoen euro zijn gegaan. Iets dat Vidal-Quadras volgens El País aan de krant zou hebben bekend.

Maar volgens NCRI-woordvoerder Shahin Gobadi is daar nooit sprake van geweest. "Absoluut niet", zegt Gobadi stellig in een telefonisch interview. In een verklaring zegt de organisatie dat Vidal-Quadras hen uitsluitend steunde op basis van zijn "vrijheidlievende en humanistische principes".

Politie onderzoekt Iraanse link

Gobadi kent Vidal-Quadras persoonlijk en is ervan overtuigd dat het Iraanse regime achter de aanslag zit. "Vidal-Quadras heeft zelf aangegeven dat hij geen grotere vijand heeft dan het Iraanse regime. Hij was één van de eerste politici die op de terreurlijst van het regime werden gezet."

Het regime is al 40 jaar betrokken bij terreuraanslagen, zegt Gobadi verder. "Vertegenwoordigers van het regime hebben meerdere aanslagen gepleegd in Europa." Een voorbeeld dat hij geeft is een verijdelde terreuraanslag in 2018. Een Iraanse diplomaat wilde een bomaanslag plegen op een bijeenkomst van de NCRI waar duizenden mensen zouden samenkomen in Parijs. "Het regime houdt stand door het onderdrukken van hun eigen mensen en door terreur", concludeert de NCRI-woordvoerder.

De theorie dat het regime achter de aanslag op het leven van Vidal-Quadras zou zitten, wordt door de Iraanse ambassade in Spanje ontkend. Volgens Spaanse media zou de politie de theorie wel onderzoeken. Dat onderzoek is nog in volle gang. Want ondanks de roerige politieke tijd zijn Spaanse politici het links en rechts ergens over eens: er moet opheldering komen over wie de aanslag heeft gepleegd.