Hittegolven teisteren India steeds vaker en eisen hun tol: 'Absoluut intensiever'

• Aletta André

  Correspondent India

Het begon met 68 doden in drie dagen tijd in het ziekenhuis van Ballia. Kort daarop volgde nieuws uit het nabijgelegen district Deoria: 54 doden. Tegelijkertijd stierven 44 mensen in verschillende ziekenhuizen in de deelstaat Bihar. Allemaal vermoedelijk door een onverwachts heftige hittegolf. Het is een fenomeen dat in India door klimaatverandering steeds vaker voorkomt.

"Hittegolven worden absoluut intensiever in India", zegt Dr. Roxy Mathew Koll, klimaatwetenschapper aan het Indian Institute of Tropical Meteorology en medeauteur van de rapporten van het VN-klimaatpanel IPCC. "Ze beslaan grotere regio's dan eerder, worden zwaarder en komen vaker voor. En de voorspelling is dat dit voor 2050 nog zes keer meer gaat worden."

Toch bereikten de temperaturen in Noord-India nu geen extremen van 49 of 50 graden, zoals vorig jaar. Maximaal werd tegen de 45 graden gemeten. Het was de combinatie van hoge temperaturen met een hoge luchtvochtigheid die de hittegolf deze maand in Noord-India gevaarlijk maakte.

Zweet verdampt niet meer

"De mens reguleert zijn lichaamstemperatuur door te zweten, waarna het zweet verdampt", legt Koll uit. "Maar als de luchtvochtigheid hoger is, kan het zweet niet zo snel verdampen. Hierdoor bouwt de hitte zich op in het lichaam en dat is hoe je een zonnesteek krijgt. Meerdere organen kunnen dan falen en je kunt eraan overlijden. Dit is iets wat we in India steeds vaker zien de laatste jaren. Wanneer veel mensen door hitte overleden, was de temperatuur meestal niet extreem hoog, maar was er een combinatie met hoge luchtvochtigheid."

De combinatie van temperatuur en luchtvochtigheid wordt weergegeven met de zogenoemde natteboltemperatuur. Volgens wetenschappers kan de mens bij een natteboltemperatuur van 35 graden (een gevoelstemperatuur van 70 graden) niet overleven. Op dat punt kan zweet niet meer verdampen.

Swipe om te zien wat die natteboltemperatuur precies is, en wat die betekent voor je lichaam:

Deze 35 graden was lang een theoretische grens, maar werd de laatste jaren op meerdere plaatsen gemeten. India is een van die plekken.

"Door de opwarming van de aarde is er meer vocht in de atmosfeer", zegt Koll. "En dit geldt zeker voor India, dat aan drie kanten wordt omringd door de oceaan, die snel opwarmt. Hierdoor komt er veel vocht in de lucht."

Weerstations in India meten lang niet allemaal voor langere periodes de luchtvochtigheid. Daarom kan hij niet met zekerheid zeggen wat de natteboltemperatuur was tijdens de recente hittegolf in Noord-India.

Duidelijke oversterfte

Koll twijfelt er niet aan dat de tientallen gerapporteerde doden met de hitte te maken hadden, hoewel de officiële dodentallen door hitte heel laag zijn. In de deelstaat Uttar Pradesh stierven deze maand officieel nauwelijks mensen door hitte. Ook de doodsoorzaak van jonge, gezonde mensen met symptomen van een zonnesteek, zoals hoge koorts en misselijkheid, werd niet aan de hitte toegeschreven.

Als zij niet in het ziekenhuis overleden of hun familie geen post mortem onderzoek liet doen, zeggen de dokters die conclusie niet te kunnen trekken. Uit de aantallen sterfgevallen in de ziekenhuizen en bij de crematoria in de tweede en derde week van juni blijkt echter wel een duidelijke oversterfte, vergeleken met andere weken en met vorig jaar.

"Gemiddeld gaan officieel zo'n 350 mensen per jaar dood door hitte in India", zegt Koll. "Ik denk dat dit het topje van de ijsberg is." Ook zegt Koll dat het aantal sterfgevallen door hitte toeneemt.

In Uttar Pradesh was niemand gewaarschuwd om tijdens de hittegolf binnen te blijven. Ook bleek hoe slecht ziekenhuizen voorbereid waren op zonnesteken. Veel regionale ziekenhuizen hadden geen koelers of airco's. Soms was er niet eens elektriciteit.

Alles meten en beter meten

Daarom is het volgens Koll zo belangrijk dat er betere, meer gedetailleerde metingen komen in heel India, van zowel de natteboltemperatuur als van de sterftecijfers en de algemene gevolgen voor de volksgezondheid. Op die manier kan de gezondheidszorg worden verbeterd en kunnen er waarschuwingssystemen worden ontworpen.

Ook actieplannen, zoals al bestaan in enkele steden, waar bijvoorbeeld de bouw in de middag wordt stilgelegd, drinkwater en ORS worden uitgedeeld en publieke koelruimtes zijn, moeten op basis van betere voorspellingen worden uitgebreid. "We hebben nog niet het punt bereikt waarop we mensen duidelijk maken dat ze tijdens bepaalde hittegolven echt binnen moeten blijven. Dat speelt een grote rol in de toenemende dodelijkheid ervan."