Rafah: niet helemaal dicht, niet helemaal open

Door correspondent Sander van Hoorn

Goed nieuws voor de mensen in Gaza. De grensovergang met Egypte bij het plaatsje Rafah is weer iets verder geopend. De grens was vóór vandaag niet helemaal dicht en vanaf vandaag is hij ook niet helemaal open.

Dat het vandaag geen storm liep, is dan ook niet verrassend, maar het uitgangspunt voor de opening wordt omgedraaid en dat is vooral politiek van belang.

Israël

Het echte grote nieuws voor de inwoners van Gaza kwam bijna een jaar geleden, in juni 2010. Toen ging de grens vijf dagen per week open. Mensen met een speciale vergunning, een visum voor een ander land of bijvoorbeeld een verwijsbrief voor een buitenlands ziekenhuis, konden er gebruik van maken.

PeriodeUit GazaNaar Gaza27 april t.e.m 3 mei163014004 t.e.m. 10 mei1341218911 t.e.m. 17 mei1929172918 t.e.m. 24 mei16861513Totaal65866831

De jaren daarvoor was men compleet aangewezen op de grensovergang met Israël, omdat de grens met Egypte helemaal gesloten was.

Mensen die het echt nodig hadden konden Gaza sinds vorig jaar al verlaten, maar bijvoorbeeld ook politici die afgelopen maand in Caïro het Palestijnse verzoeningsakkoord ondertekenden. Ook buitenlanders konden de grens over. Via Israël is dat, als je geen hulpverlener, diplomaat of journalist bent, nagenoeg onmogelijk.

Grensopenstelling Egypte-GazastrookTot vandaagVanaf vandaag5 dagen per week6 dagen per week6500 personen (in mei)24.000 personen (in theorie)Vooraf visum nodigGeen veranderingCheck voor jonge mannenGeen veranderingIn principe dichtIn principe open

Geweigerd

Vanaf vandaag zouden er zes dagen per week zo'n duizend mensen per dag de grens over mogen. Als dat elke dag lukt, betekent dat een verviervoudiging van de aantallen van nu. Dat is een verbetering, zeker, maar niet de grote verbetering die het op het eerste gezicht lijkt.

Want zonder visum even shoppen in het buurland of gezellig een lang weekend aan de Rode Zee is er nog altijd niet bij. En mannen tussen de 18 en 40 jaar worden nog altijd aan een veiligheidscontrole onderworpen door Egypte. Sinds begin april zijn er volgens de VN 1800 mensen geweigerd. Er is geen reden om aan te nemen dat dat gaat veranderen.

Het is vooral het uitgangspunt dat verandert: het was een grens die dicht is, maar het afgelopen jaar mensen doorliet die aan bepaalde voorwaarden voldeden. Nu is het een grens die open is, als je tenminste aan bepaalde voorwaarden voldoet.

Goederen

Voor de economie van Gaza zal de verruiming niet veel betekenen. Goederen mogen ook na vandaag niet vrij passeren. De grensovergang is daar niet geschikt voor en bij het goederenvervoer is het belang van toezicht voor Israël nog groter. Dus zal het akkoord uit 2005 daarover weer boven tafel komen.

Het economisch zwakke Egypte zit ook niet te wachten op een grote stroom goederen (en mensen) uit een gebied waar de economie door een jarenlange blokkade stilligt.

En ook de ondernemers uit Gaza zien liever dat de grenzen met Israël weer functioneren. De havens in Egypte zijn verder weg, veel minder goed georganiseerd en daarmee duurder.

Symboliek

Dat iedereen zich er vandaag zo druk om maakt, heeft vooral een politieke reden. Hamas, de machthebbers in Gaza, verwelkomen elke versoepeling van het beleg van de Gazastrook. Het geeft bovendien legitimatie aan een partij die door het westen als terroristische organisatie wordt bestempeld.

Egypte breekt door het besluit met het verleden waarin de afgezette president Mubarak met Israël meewerkte. Dat is vooral belangrijk voor de Egyptische bevolking die dat beleid nooit gesteund heeft.

Israël maakt zich zorgen. Het lijkt niet aannemelijk dat er grotere hoeveelheden wapens de grens over komen. Er liggen nog altijd vele smokkeltunnels onder diezelfde grens, maar de opening van vandaag geeft Israël wel de mogelijkheid de wapensmokkel weer op de agenda te zetten.