Brand Chemie-Pack verkeerd aangepakt

Door verslaggever Henrik-Willem Hofs en researchredacteur Hugo van der Parre

De brandweer in Moerdijk heeft de brand bij Chemie-Pack in januari dit jaar niet goed aangepakt. De chemiebrand is bestreden met grote hoeveelheden bluswater. Dat is tegen de voorschriften die het bedrijf, de gemeenten en de brandweer zelf hebben opgesteld. Door gebruik van schuim of gecontroleerd laten uitbranden was de schade veel minder groot geweest, zeggen diverse deskundigen.

Volgens hen heeft het gebruik van veel water in het begin van de brand de zaak alleen maar erger gemaakt. De kwestie is onder meer van belang in verband met de vraag wie er opdraait voor de schoonmaakkosten van het bluswater.

Schuim of uitbranden

De NOS sprak afgelopen maanden met een aantal deskundigen op het gebied van chemiebranden. De meesten wilden alleen praten op voorwaarde van anonimiteit. Ze willen de brandweermannen in Brabant niet openlijk afvallen. Maar in hun oordeel zijn ze unaniem: zolang een brand met chemische stoffen zoals bij Chemie-Pack nog beheersbaar lijkt, moet je proberen het met schuim te blussen. Lukt dat niet meer, laat het dan gecontroleerd uitbranden.

Zodoende is de verbranding van gevaarlijke stoffen optimaal en is de pluimstijging het grootst. Dat laatste is belangrijk in verband met de eventuele aanwezigheid van giftige stoffen in de rook: hoe hoger de rook, hoe meer hij verwaait en verdunt. Water mag alleen gebruikt worden om de brand te begrenzen (de contouren te bepalen door de gebouwen die je wilt sparen te koelen).

Water

Als de vrijwillige brandweer van Moerdijk op 5 januari om 14.38 uur als eerste bij Chemie-Pack arriveert, zoekt Hans de Koning, de veiligheidscoördinator van het bedrijf, meteen contact met de Officier van Dienst. De Koning is als geen ander op de hoogte van de risico's in het bedrijf, hij weet onder meer waar de meest brandbare spullen staan.

De Koning meldt dat het gaat om een grote plasbrand (een grote brandende plas vloeistof) en vraagt met klem om geen water te gebruiken, maar schuim. Hij wil dat de tankautospuit wordt aangesloten op de schuiminstallatie van de zogeheten Vloeistofhal. Daar staan de meest brandbare stoffen en De Koning realiseert zich dat er geen houden meer aan is als het vuur de Vloeistofhal zou bereiken.

Maar de brandweer besluit anders: de slangen worden uitgerold, aangesloten op de drukleiding aan de overkant van de weg en er wordt water op het vuur gespoten. Volgens de deskundigen was dat heel onverstandig.

Jan Meissen, veiligheidskundige in de chemie en lector Risk Management aan de hogeschool Rotterdam, is één van de weinige specialisten die er openlijk iets over wil zeggen: "Het effect is dat de brandbare vloeistof op het water gaat drijven en meestroomt, waardoor er een veel groter oppervlak brandbare vloeistof ontstaat en dus ook het totale brandoppervlak groter wordt. Het verbaast me wel dat er geen stadium is geweest dat men heeft gezegd: En nu stoppen met water erin spuiten en laat het maar gecontroleerd uitbranden."

Voorschriften

Blussen met water was ook in strijd met de voorschriften van het Rampenbestrijdingsplan voor het Industrieterrein Moerdijk. In het bedrijfsspecifieke deel voor Chemie-Pack staat:

Bij verticale pluimstijging geen brandweer inzet omdat bij hoge temperaturen de schadelijke stoffen vollediger verbranden en minder toxische stoffen vrijkomen.(…) Indien de pluim schadelijke effecten geeft voor de bevolking dient een blusactie gestart te worden. Belangrijk hierbij is dat de bluswateropvang beperkt is. Bij een lange blussing het (giftig) bluswater opvangen/indammen. (Bron: RPB Industrieterrein Moerdijk (Chemie-Pack B.V, pag 6, december 2008)

In totaal is er die middag, avond en nacht 55 miljoen liter bluswater gebruikt. Een groot deel is in het oppervlaktewater terechtgekomen, omdat de opvang van Chemiepack beperkt was tot 650.000 liter. Volgens de afspraken in het Veiligheidsrapport, dat elk jaar voor Chemie-Pack gemaakt wordt, had dat niet mogen gebeuren. Het Veiligheidsrapport is goedgekeurd door de Gemeente Moerdijk.

Verontreiniging van oppervlaktewater is alleen mogelijk, indien de brandweer zou besluiten een brand met zeer grote hoeveelheden water te blussen. Dit water zou dan over de Vlasweg moeten lopen en de sloot aan de overkant moeten bereiken. Terwijl is afgesproken dat bij falen van het blussysteem alleen bedreigde nog niet in brand geraakte onderdelen zullen worden gekoeld en men de brand zelf zal laten uitbranden. (Bron: Veiligheidsrapport Chemie-Pack Nederland B.V., deel 1, pag 47, april 2010)

En:

Aangezien is afgesproken dat bij falen van het blussysteem alleen bedreigde nog niet in brand geraakte onderdelen zullen worden gekoeld en men de brand zelf zal laten uitbranden, wordt deze wijze van verontreiniging van oppervlaktewater buiten beschouwing gelaten. (Bron: Veiligheidsrapport Chemie-Pack Nederland B.V., deel 3, pag 5, april 2010)

Schoonmaakkosten

De rekening voor het schoonmaken van het bluswater is opgelopen tot 13 miljoen euro. Rijkswaterstaat en het waterschap Brabantse Delta willen dat Chemie-Pack het opruimen en reinigen van het bluswater betaalt. Ze hebben beslag laten leggen op de verzekeringsbedragen van het bedrijf.

Chemie-Pack vindt dat oneerlijk: het besluit om met veel water te blussen is immers genomen door de brandweer, in strijd met de afspraken, in strijd met algemene kennis over chemiebranden en tegen het dringende advies van de veiligheidscoördinator in.

Vrijdag begint in Den Bosch het hoger beroep van Chemie-Pack tegen het beslag door Brabantse Delta. Chemie-Pack vreest dat het binnen enkele weken failliet zal gaan.

Wilt u uw reactie kwijt? Mail naar hugo.van.der.parre@nos.nl

Lees ook: Brandweer Midden- en West Brabant reageert nog niet Lees ook: Brand Chemie-Pack begon bij luchtdrukpomp