Veel kritiek op kiessysteem senaat

In aanloop naar de Eerste Kamerverkiezingen is achter de schermen meer onderhandeld dan ooit. Alles voor die ene restzetel voor de coalitie dan wel de oppositie.

Het leidde ertoe dat CDA'ers en VVD'ers op de PVV dan wel op elkaar stemden, dat PvdA'ers hun stem aan GroenLinks en de SP gaven en D66'ers er vervolgens weer voor zorgden dat de PvdA geen stemmen tekort kwam.

Hoogtepunt in het 'achterkamertjesoverleg' was wel het bezoek van het Zeeuwse Statenlid Robesin aan het Torentje van Rutte. Na afloop besloot hij niet op de Onafhankelijke Senaatsfractie te stemmen, zoals de bedoeling was, maar op VVD of PVV.

'Bizar systeem'

De premier zelf zei gisteren nog eens dat het systeem van de Eerste Kamerverkiezingen "bizar" is, en voegde eraan toe dat dit weinig met democratie te maken heeft.

Rutte staat niet alleen in zijn kritiek. Bijna alle politici die gisteren een microfoon voorgehouden kregen, zeiden wel iets over de ondoorzichtige gang van zaken.

Grondwetswijziging

De Eerste Kamerverkiezingen werken nu als volgt: burgers kiezen leden van Provinciale Staten, die op hun beurt voor de Eerste Kamer stemmen. De Statenleden zijn daarbij niet verplicht om op hun eigen partij te stemmen, maar kunnen 'zonder ruggespraak' een eigen keuze maken.

Om dit systeem te veranderen, is een grondwetswijziging nodig. Dat betekent: Tweede en Eerste Kamer moeten ermee akkoord gaan. Vervolgens moeten kiezers zich er in verkiezingen over kunnen uitspraken. En dan moeten beide Kamers er nog een keer mee instemmen, dit keer met tweederde meerderheid.

Een grondwetswijziging is dus een langdurig, omslachtig proces. En tot nu toe is er in de Tweede Kamer geen meerderheid voor te vinden.

Alternatief?

De vraag is ook: wat is het alternatief voor het huidige systeem? Er is ooit gekozen voor zogenoemde 'getrapte' verkiezingen om te voorkomen dat de Eerste Kamer een concurrent wordt van de Tweede Kamer. Als de senatoren rechtstreeks worden gekozen, zullen zij zich meer als volksvertegenwoordigers gaan gedragen en zich willen profileren.

Senator Kox van de SP deed gisteren nog maar eens het voorstel om de twee Kamers samen te voegen tot één, met rechtstreekse verkiezingen. Maar hij ziet zelf ook wel dat er nog heel wat hobbels genomen moeten worden. "Eerst moet iedereen afspreken op de eigen partij te stemmen. En dan de grondwet veranderen."

Ook Rutte heeft al laten weten dat het kabinet niet met concrete voorstellen voor een ander kiesstelsel zal komen. Er zijn andere prioriteiten, vindt hij.