Meer proefschriften, maar vrees voor toekomst
Door researchredacteur Hugo van der Parre
2010 was een topjaar voor wetenschappelijk onderzoek in Nederland. Nooit eerder promoveerden er aan de universiteiten zo veel jonge onderzoekers. Dat blijkt uit een rondgang van de NOS. Maar die hoogtijdagen zijn binnenkort voorbij. Het kabinet draait namelijk de geldkraan dicht en dat zal ten koste gaan van duizenden promotieplekken.
Vorig jaar zijn aan de Nederlandse universiteiten meer proefschriften geschreven dan ooit. Uit cijfers die de NOS heeft opgevraagd bij de universiteiten, blijkt dat in 2010 in totaal 3707 onderzoekers zijn gepromoveerd, vijf procent meer dan in 2009 en zo in 57 procent meer dan in 2000. Uit de cijfers blijkt dat de Universiteit Utrecht opnieuw de meest productieve instelling was (468 promoties), gevolgd door de Universiteit van Amsterdam (404).
Universiteit200020092010Utrecht366500468UvA Amsterdam288381404Groningen228343384TU Delft172264333Leiden232320331VU Amsterdam177285310Erasmus Rotterdam165293297Radboud Nijmegen191264283Maastricht91194205Wageningen185225205TU Eindhoven99192189TU Twente103191188Tilburg5984110Totaal235635363707
FES-gelden
De groei in het wetenschappelijk onderzoek is de afgelopen jaren mede mogelijk gemaakt doordat de kabinetten-Balkenende vanuit de aardgasbaten veel geld (de zogeheten FES-gelden) beschikbaar stelden voor innovatie en onderzoek.
Het kabinet-Rutte heeft besloten daarmee te stoppen. De universiteiten hebben uitgerekend dat daarmee oplopend tot 2015 zeker 2835 onderzoeksplaatsen verloren gaan. Dat is ongeveer twintig procent van het totaal.
Marktwerking
De vereniging van universiteiten, de VSNU, waarschuwt dat tientallen onderzoeksinstellingen zullen moeten sluiten. Voorzitter Sijbolt Noorda van de VSNU: "Komt er geen vervanging voor de aardgasbaten, dan verklaren wij ons tot spelers in de tweede divisie. Dan gaan we niet meer mee met de grote jongens en worden we internationaal minder aantrekkelijk voor slimme jonge onderzoekers."
Noorda heeft in dit verband ook geen vertrouwen in een stimulerende rol van het bedrijfsleven, de markt: "Als we de markt zijn werk laten doen, gaan de jonge onderzoekers naar China, naar Brazilië, dan gaan ze in Rusland aan het werk en niet hier."
UniversiteitBuitenlandse promovendiRadboud Nijmegen24%Erasmus Rotterdam25%VU Amsterdam30%Leiden40%UvA Amsterdam42%Groningen50%TU Twente50%TU Eindhoven56%Wageningen60%TU Delft60%
Buitenlanders
Tot nu toe was de trend eerder andersom, want uit de cijfers die de NOS heeft opgevraagd blijkt dat het aandeel buitenlandse promovendi in 2010 inmiddels is opgelopen tot 44 procent.
De interesse van de jonge buitenlandse onderzoekers gaat vooral uit naar de technische universiteiten en de Wageningen Universiteit. Bij die instellingen zijn er zelfs meer buitenlandse promovendi dan Nederlandse.
Van de universiteiten van Tilburg, Utrecht en Maastricht zijn geen cijfers bekend. De universiteiten van Rotterdam, Groningen en Delft geven aan dat er vooral veel Chinezen aan het promoveren zijn. Wageningen meldt dat het merendeel van de buitenlandse promovendi uit Azië komt.