Niet vaker leukemie bij Balkan-militairen

Door redacteur gezondheidszorg Rinke van den Brink

Nederlandse militairen die zijn uitgezonden naar de Balkan hebben niet vaker leukemie en andere vormen van kanker gekregen dan niet-uitgezonden militairen of dan de gewone bevolking. Integendeel zelfs. Ze hebben juist minder vaak leukemie gekregen of enige andere kanker.

Dat blijkt uit onderzoek van het RIVM. Dit effect heet het healthy worker effect. De uitgezonden militairen zijn mede geselecteerd op hun gezondheidstoestand. Ze zijn gezonder dan de niet uitgezonden militairen die op hun beurt weer gezonder zijn dan hun leeftijdsgenoten in de burgermaatschappij.

Het ministerie van Defensie heeft in 2001 het RIVM gevraagd om het onderzoek te doen. Tien jaar geleden was er ongerustheid ontstaan omdat er in media in verschillende landen berichten verschenen over militairen die bij dienst op de Balkan leukemie hadden gekregen.

Verarmd uranium

Eén van de verklaringen die daarvoor aangevoerd werd was de blootstelling aan verarmd uranium. Veel NAVO-munitie was bepantserd met dat verarmde uranium.

In 1995 was ook al eens een Servische munitiefabriek in een Bosnisch-Servisch dorpje bij Sarajevo gebombardeerd door de NAVO. Ook daarbij was verarmd uranium vrijgekomen. Van de bewoners van dat dorpje zou een groot aantal later overleden zijn aan leukemie.

NAVO-onderzoek

De quick-scan die Defensie meteen liet uitvoeren door de eigen gezondheidsdienst leverde geen aanwijzingen op dat er meer gevallen van leukemie optraden bij militairen die op de Balkan dienst hadden gedaan. Ook een eerste onderzoek in NAVO-verband leverde niets op. In reactie op de toenemende onrust gaf Defensie toen een onderzoeksopdracht aan het RIVM.

De onderzoeksgroep bestond uit ruim 19.000 militairen die naar de Balkan zijn uitgezonden onder wie ruim 900 vrouwen. 85 procent van hen waren beroepsmilitairen. Van de controlegroep van ruim 138.000 militairen die niet uitgezonden werden naar de Balkan was ruim 80 procent dienstplichtig.

De militairen waren in dienst in (een deel van) de periode tussen 1993 en 2001. Het gezondheidsonderzoek bestrijkt het tijdvak 1993-2008. Het onderzoek heeft zo lang geduurd omdat het om een heel grote onderzoeksgroep gaat. Bovendien bleek gaandeweg dat de gegevens van een deel van de soldaten ontbraken. Voordeel is dat de uitkomsten van het onderzoek door de lange duur ervan betrouwbaarder zijn.

Lees ook de weblog van verslaggever Kees van Dam Van Hadzici naar Bratunac om te sterven