Slachtoffer mensenhandel: ik had geen keus

door buitenlandredacteur Esther Bootsma

"Hij stond altijd buiten te wachten. Als er een klant was binnengeweest, haalde hij daarna meteen het geld op. Ik weet niet hoeveel ik in die jaren heb verdiend, en of ik mijn schuld heb afbetaald. Ik mocht nooit geld voor mezelf houden. Ik mocht niet uit, geen vrienden hebben, geen mobiele telefoon."

De politie van Den Haag heeft veel aanwijzingen gevonden van mensenhandel en uitbuiting in de Doubletstraat, de Haagse hoerenbuurt. Vorige week vrijdag was er een grote inval. Er werken 157 prostituees van wie er veel zeiden dat ze het werk onvrijwillig doen. De politie verstrekte geen precieze cijfers, maar zegt dat er voldoende reden is voor een vervolgonderzoek.

De 28-jarige Princess (niet haar echte naam) kwam in 1999 naar Nederland. Ze is een van de duizenden Nigeriaanse vrouwen die jaarlijks door mensenhandelaren naar Europa worden gehaald. De vrouwen denken dat ze hier kapster of schoonmaakster worden, maar worden door de handelaar meteen gedwongen tot prostitutie. "Hij zei me dat ik een schuld van 50.000 dollar aan hem moest afbetalen", vertelt Princess in een café in Amsterdam.

Weigeren kon ze niet, zegt ze, omdat hij haar had bang gemaakt met een voodoo-ritueel. Ze laat de littekens zien die hij met scheermesjes maakte op haar borstkas, aan beide kanten kaarsrechte symmetrische strepen. "Ook mengde hij mijn schaamhaar met mijn nagels", een Nigeriaans voodoo-gebruik waarmee de handelaar haar in zijn macht kreeg. "Als ik het iemand zou vertellen of naar de politie zou gaan, zou hij mij of mijn familie vermoorden."

Dat de vrouwen bang zijn voor voodoo, wordt door de Nederlandse politie en justitie niet altijd geloofd. "Wij vinden dat als Nederlanders moeilijk te begrijpen. Maar de invloed van voodoo is echt heel groot, die vrouwen denken serieus dat voodoo in staat is je iets aan te doen, zoals dood en ziekte", zegt Sanne Kroon van de organisatie Blinn (Programma Bonded Labour in Nederland).

Aangifte

Het is een van de redenen waarom weinig vrouwen aangifte durven te doen tegen hun handelaren. Hoewel het aantal aangiften is toegenomen tot enkele honderden per jaar, is dat volgens Blinn maar het topje van de ijsberg. De angst voor de handelaren is begrijpelijk, zegt Kroon. "Het zijn geen loze bedreigingen. We hebben verschillende voorbeelden gezien van mensen die zijn bedreigd of mishandeld, en zelfs van families die hebben moeten verhuizen."

Toch was Princess na zes jaar prostitutie zo wanhopig dat ze besloot te vluchten uit het huis in de Bijlmer, waar haar handelaar haar vasthield. Ze kreeg onderdak van iemand die ze tegenkwam, en leefde enkele jaren als illegaal. Vorig jaar deed ze aangifte, na stevig aandringen van hulpverleners en een advocaat. "De stress en de druk werden te groot", zegt ze.

Maatje

Door aangifte te doen, kan het tot een rechtszaak komen tegen haar mensenhandelaar. Ze is nog wel bang voor hem, maar minder dan voorheen, vertelt Princess in een café in Amsterdam. Ze drinkt er thee met de Chinese Xiaoyun Chi, een 'maatje' dat door Blinn wordt gekoppeld aan slachtoffers van mensenhandel.

Zo'n maatje helpt met praktische zaken, zoals Nederlandse les of een bezoek aan de voedselbank, maar ook doen ze gewoon 'leuke dingen' samen, zoals koken, winkelen, een spelletje. "Ik heb Princess een keer mee naar een museum genomen", vertelt Xiaoyun. "Dat vond ze eerst gek: kijken, kijken, geld weg. Maar daarna vond ze het geweldig."

Omdat Princess last kreeg van nachtmerries, heeft haar maatje haar geholpen een psycholoog te zoeken. "Ze heeft het natuurlijk moeilijk nu. Door die aangifte komen alle verdriet en angst weer terug", zegt Xiaoyun. "Maar Princess is een hele sterke vrouw, ze ziet de toekomst positief."

Schaamte

De Nigeriaanse beaamt het. Ze vindt veel steun in de kerk, en krijgt steeds meer zelfvertrouwen. "Ik ben nu in therapie, daar zeggen ze dat ik het moet laten gaan, dat ik door moet met mijn leven". Ze hoopt dat ze in Nederland kan blijven, want terug naar Nigeria wil ze beslist niet. "Nee, nee", zegt ze zacht, waarna ze zwijgt.

Volgens Blinn durven de meeste vrouwen niet terug naar Nigeria. Uit schaamte, omdat ze hun familie dan moeten vertellen dat ze tot prostitutie werden gedwongen, maar vooral uit angst. "Ze zijn doodsbang dat de handelaar hen daar weer weet te vinden", zegt Sanne Kroon. "Hier in Nederland voelen ze zich nog enigzins beschermd."