NOS NieuwsAangepast

Hoe warme piepers hebben geleid tot de vrijdagse persconferentie van de premier

  • Guus Dietvorst

    redacteur Online

  • Guus Dietvorst

    redacteur Online

Een lichtblauw vlak, een donkerblauw vlak en daartussenin het rood-wit-blauw van de Nederlandse vlag. Elke vrijdag staat premier Rutte voor dat decor vragen te beantwoorden over allerhande onderwerpen. In veel andere landen is een dergelijk vragenmomentje met een regeringsleider ondenkbaar. Hier treffen premier en pers elkaar al 49 jaar elke week. Mits het geen reces is natuurlijk.

Op 16 januari 1970 was Piet de Jong de minister-president die de eerste wekelijkse persconferentie gaf. In het boek Het Haagse Huwelijk vertelt hij waarom hij het invoerde. "Er waren een paar parlementaire journalisten die wat bevoorrecht waren. Die mochten mijn voorganger Cals bellen en daar begonnen ze bij mij ook mee. Maar ik vond dat als je één journalist wat vertelde, ze daar allemaal recht op hadden."

Daarnaast was de persbijeenkomst een antwoord op de roep destijds uit de samenleving om meer openheid en democratisering, weet Binnenhofkenner en SGP-woordvoerder Menno de Bruyne. "Maar er was ook een praktischer reden."

De premier wilde zijn piepers gewoon warm hebben.

Menno de Bruyne, Binnenhofkenner

"Na de ministerraad op vrijdag werd De Jong gebeld over wat er op zijn ministerie was besproken, maar ook door het thuisfront", vertelt De Bruyne, die al zo'n 35 jaar in politiek Den Haag werkt. "En dan werd zijn eten koud. De premier wilde zijn piepers gewoon warm hebben. Hij was jarenlang mijn buurman, dus ik kan dat uit eerste hand bevestigen."

Sinds De Jong hebben alle premiers het vragenmoment in ere gehouden. Wel zijn er een paar wijzigingen doorgevoerd (en teruggedraaid) door de jaren heen. "Je merkt bijvoorbeeld dat beeld veel belangrijker is geworden", vertelt Joost Vullings, voorzitter van de Parlementaire Persvereniging. De PPV organiseert de wekelijkse persconferentie.

"Premier Kok hing nog weleens onderuit achter een tafel", herinnert Vullings zich. "Maar dat zie je nu niet meer. Balkenende was de eerste die de persconferentie staand deed." En hij was ook de eerste die een decor gebruikte. "Het moest allemaal wat meer presidentieel."

  • ANP
    Piet de Jong (links) in 1970
  • ANP
    Wim Kok in 2001
  • ANP
    Jan Peter Balkenende in 2009
  • ANP
    Mark Rutte in 2011

Een andere aanpassing qua beeld is het gebruik van de zaal: tegenwoordig is dat in de lengte in plaats van in de breedte. De premier staat altijd aan de kopse kant. Als de minister-president vroeger een verslaggever antwoordde die een beetje aan de zijkant zat, dan kwam op tv zijn oor in beeld. En dat is niet wenselijk, vertelt Vullings. "Recht van voren is natuurlijk mooier. Tegenwoordig zie je dus alleen nog maar dat shot."

Thuiswedstrijd

Onder Balkenende werden niet slechts visuele aanpassingen gedaan. Na tientallen jaren perscentrum Nieuwspoort zocht hij in 2007 ook een andere locatie uit. De premier verplaatste de bijeenkomst naar zijn eigen ministerie van Algemene Zaken. Van een thuiswedstrijd voor het journaille, maakte hij het een thuiswedstrijd voor zichzelf.

"Over de reden verschillen de meningen", vertelt De Bruyne. "De ene lezing is in de trant van 'als ze mij willen spreken, dan moeten ze maar naar mij toekomen'. De andere lezing is praktischer van aard: de perszaal van het ministerie is dichter bij de locatie van de ministerraad. Dus om daar bijeen te komen was dan handiger."

Vullings, parlementair verslaggever bij EenVandaag, stelt het zo: "Die verandering werd toen aan ons verkocht als handiger, maar het ging om controle." Bij zijn aantreden draaide de huidige premier de maatregel overigens direct terug. "Rutte houdt van tradities, die wilde meteen weer terug naar Nieuwspoort. Dat vindt hij mooi."

Eenzijdig besluiten

Dat de minister-president op bezoek komt bij de pers heeft grotendeels een symbolische waarde, vindt Vullings. "Wij komen niet bij hem op audiëntie, maar hij onderwerpt zich aan een interview."

Toch is het niet alléén maar een mooie traditie. Omdat de Parlementaire Persvereniging de persconferentie organiseert, zijn de journalisten formeel de baas. En dus kunnen de voorlichters van Rutte (de RVD) niet eenzijdig dingen besluiten, bijvoorbeeld over de journalisten die mogen komen of de onderwerpen die worden besproken.

En hoe dat gaat, is vanmiddag te zien. De persconferentie met de minister-president is live te volgen op themakanaal NPO Politiek. Het exacte tijdstip is nu nog niet bekend, want dat hangt ervan af hoe laat de ministerraad is afgelopen.

Deel artikel:

Advertentie via Ster.nl