Angst overheerst bij Thaise grens

Door verslaggever John Sarbach bij Preah Vihear

Al weken is het onrustig rond de tempel Preah Vihear, op de grens tussen Thailand en Cambodja. Beide landen hebben er troepen heen gestuurd en er wordt nog steeds over en weer geschoten. Er heerst een gespannen rust en de onderhandelingen over het conflict lijken niet te vlotten.

Het hele conflict draait rond de eeuwenoude hindoeïstische tempel Preah Vihear en de 7,6 vierkante kilometer grond waarop de tempel staat. Die grond is door de VN in de jaren zestig aan Cambodja toegewezen. Dat hebben de Thai nooit kunnen accepteren. In 2008 laaide het conflict weer op toen de tempel op de Werelderfgoedlijst van UNESCO kwam.

Beide landen hebben troepen rond het tempelcomplex gelegerd, die af en toe slaags raken. Dat de belangrijkste toegangspoort van de tempel juist weer op Thais grondgebied uitkomt, maakt het conflict alleen maar ingewikkelder.

Onbereikbaar

Preah Vihear zelf is niet meer te bereiken. Het leger heeft een bufferzone van zo'n tien kilometer rond de tempel ingesteld. Toch richten Cambodjaanse raketten hier en daar flinke schade aan op Thais grondgebeid. Vorige week werd een school getroffen door twee raketten. Als door een wonder wist het leger de leerlingen op tijd in veiligheid te brengen, anders waren er zeker doden gevallen. Als een soort pronkstuk worden de twee verwrongen Cambodjaanse rakketen nu in vitrines bij de hoofdingang van de school tentoongesteld.

Tijdens de hevige beschietingen van een paar weken geleden, werden de bewoners uit de grensdorpen geëvacueerd. Maar de dorpelingen blijven niet lang weg. De huizen zijn al decennia familiebezit en de mensen zijn boeren. Het werk op het land moet doorgaan, als de oogst verloren gaat, betekent dat een jaar armoede.

Bunker

De 48-jarige Watcharaa woont samen met haar man, ouders en een nichtje in één huis in het dorp Chau Thong Chai op zeven kilometer van de grens met Cambodja. Ze heeft enkele dagen bij familie in een naburig dorp doorgebracht, maar ondanks haar angst is ze weer teruggekeerd. De Cambodjaanse raketten blijven over haar dorp vliegen, vooral 's nachts. Als ze de raketten hoort, springt ze zo snel mogelijk uit bed, verzamelt haar familie, pakt haar identiteitskaart om aan te tonen dat ze Thais is en rent naar de bunker die vijftien meter verderop ligt.

Bunker is een groot woord voor de twee ingegraven rioolpijpen van nauwelijks één meter breed en drie meter lang met eromheen muren van zandzakken van twee meter hoog. De bunker biedt plaats aan tien tot vijftien personen. In Chau Thong Chai is een tiental van dit soort bunkers geplaatst. Het is de vraag of ze veel beschutting bieden bij een raketaanval, gezien de schade die de bommen in de Phum Mi Charoon-school hebben aangericht. Maar het dorp is tot nu toe niet getroffen, de raketten vlogen steeds over en sloegen een stukje verderop in.

Paniek

Voor het huis van Watcharaa speelt het nichtje van zeven in het zand. Wanneer ik haar tante vraag of ze niet vreselijk bang is dat het meisje iets zal overkomen, slaat de traditionele Thaise glimlach om in paniek. Met tranen in haar ogen vertelt Watcharaa dat dit het ergste is wat haar zou kunnen overkomen. Ze kan er 's nachts niet van slapen. Het is duidelijk dat Watcharaa niet weet wat ze moet doen. Ze kan niet weg, omdat ze bang is om alles wat ze bezit te verliezen. En blijven is ook geen optie, met raketten die her en der rond haar huis inslaan. Ze kan haar man, ouders of haar nichtje verliezen.

Tijdens het gesprek met Watcharaa rijden drie legerjeeps stapvoets voorbij. Het leger lijkt vooral te patrouilleren, maar schijn bedriegt. Om de hoek, een tiental meters van het huis van Watcharaa, helpt een handjevol militairen een boer om mest in zakken te doen. Ze glimlachen vriendelijk en vertellen dat dit momenteel hun voornaamste taak is; de dorpelingen helpen met achterstallig werk dat door de evacuatie is ontstaan.

Geen snelle oplossing

Twee kilometer verderop bouwen genietroepen een brug over de plaatselijke rivier, zodat de volgende evacuatie sneller zal verlopen dan de vorige keer. Toen waren er twee volle dagen nodig om iedereen weg te krijgen. Openlijk durft niemand te voorspellen of de Thaise premier Abhisit erin zal slagen een vredesverdrag te sluiten met buurland Cambodja. Mensen fluisteren wel dat de premier in moeilijk vaarwater is gekomen, terwijl de politieke situatie in Thailand al zo gecompliceerd is. Eigenlijk verwacht niemand in de grensstreek een snelle oplossing.