'Ingabire is gezond, maar wel bang'

Door buitenlandredacteur Esther Bootsma

De man van de Rwandese Victoire Ingabire uit Zevenhuizen hoopt dat staatssecretaris Knapen van Buitenlandse Zaken vandaag op bezoek in Rwanda pleit voor haar vrijlating uit de gevangenis.

Na zestien jaar asiel in Nederland zit Ingabire sinds oktober vorig jaar in een zwaarbewaakte gevangenis in Rwanda. Ze was naar Rwanda gegaan om mee te doen aan presidentsverkiezingen, maar het liep anders. Ze werd gearresteerd op verdenking van haat zaaien en steun aan Hutu-extremisten.

In een kerk in Waddinxveen laat haar man Lin Muyizere foto's zien. "Kijk, hier heeft Victoire nog haar prachtige haar. En nu moet ze rondlopen met een kale kop", zegt hij, terwijl hij een korrelige foto toont van zijn vrouw in een roze gevangenishemd. "En dan te bedenken dat ze zo van mooie kleren houdt en er altijd netjes uitziet. Ik heb nog nieuwe kleding gekocht, maar het heeft geen zin die nu op te sturen."

Mandela of terrorist

Muyizere heeft zijn vrouw niet meer gesproken sinds ze in de cel zit. Via haar partijleden hoort hij dat haar gezondheid goed is. "Maar ze is wel heel bang. Zoveel oppositieleden en critici in Rwanda zijn vermoord of vergiftigd. Vrienden brengen elke dag eten naar de gevangenis, zodat niemand gif door haar eten kan mengen."

Haar aanhangers noemen haar de vrouwelijke Mandela, maar de Rwandese regering noemt haar een terrorist. Sinds de genocide in 1994 is het in Rwanda verboden om openlijk over Hutu's en Tutsi's te spreken. Maar dat deed Ingabire juist wel. Sterker nog: ze vroeg openlijk aandacht voor de Hutu-slachtoffers van het huidige bewind van Tutsi-president Kagame.

Genocide

De gangbare kennis over de genocide in Rwanda is dat Hutu-extremisten 800.000 mensen vermoordden, vooral Tutsi's. Minder bekend is dat de 'slachtoffers' ook daders waren; het Tutsi-leger vermoordde zelf na de genocide tienduizenden Hutu's: militieleden én burgers. Omdat Ingabire hier onderzoek naar eist, wordt ze beschuldigd van haat zaaien, 'divisionisme' en het propageren van de theorie van de 'dubbele genocide'.

Daarnaast wordt ze verdacht van samenwerking met Rwandese Hutu-rebellen (FDLR) die zich schuilhouden in het buurland Congo. Ze zou hen financieren en een gewapende tak willen oprichten van haar partij. De Rwandese openbaar aanklager heeft verschillende namen bekendgemaakt van prominente Hutu-strijders waarmee Ingabire contact had. Ook in een VN-rapport wordt haar naam in verband gebracht met FDLR-rebellen.

"Erg!", zegt haar man over deze beschuldigingen. Volgens hem zijn alle bewijzen volstrekt gefabriceerd. "Victoire wil juist verzoening en dialoog in Rwanda tot stand brengen. Daarom heeft ze inderdaad deze mensen ontmoet, op uitnodiging van de Congolese president Kabila. Die vroeg haar hulp om de problemen op te lossen die deze mensen in Congo veroorzaken."

Inval

Op zoek naar harde bewijzen zoals banktransacties vroeg Rwanda de Nederlandse justitie om huiszoeking te doen in de rijtjeswoning van Ingabire in Zevenhuizen. "Met twaalf man kwamen ze lomp binnenvallen", zegt haar man. "Onze zoon van negen was doodsbang."

De huiszoeking leidde tot ophef in de Tweede Kamer. PvdA, Christen-Unie en SP vinden dat Nederland geen gehoor had moeten geven aan dit verzoek van een bewind dat mensenrechten schendt. Er is nog steeds een juridisch steekspel gaande of Nederland de in beslag genomen documenten aan Rwanda zal overdragen.

Ambassade

Lin Muyizere heeft de vurige hoop dat staatssecretaris Knapen bij dit bezoek zijn best doet om Victoire vrij te krijgen. Maar hij vreest het ergste. "De Nederlandse ambassade heeft heel weinig voor haar gedaan", zegt hij. De ambassadeur in Rwanda beroept zich erop dat Ingabire geen Nederlands paspoort heeft en dat hij zich niet kan mengen in interne aangelegenheden. Maar Muyizere vindt dat een zwak excuus.

"Nederland is een belangrijke donor van Rwanda en er zitten veel Nederlandse bedrijven, zoals Heineken en Draka. De ambassadeur wil gewoon dat zijn projecten slagen. Hij vindt zijn goede contacten en het bedrijfsleven belangrijker dan de mensenrechten."