'Uitspraak Chodorkovski doorgestoken kaart'

Door onze correspondent Kysia Hekster

Een opvallend bericht vandaag op de Russische internetkrant Gazeta.ru. Assistent-rechter Natalja Vasieljeva klapt daar uit de school over de totstandkoming van het vonnis in het proces tegen de Russische oliemagnaat Michail Chodorkovski.

Het vonnis, zegt Vasieljeva, is doorgestoken kaart. Het is niet door de rechter zelf geschreven, maar aan hem gedicteerd. Ze laat in het midden door wie.

Politieke krachten

Het zijn gewaagde uitspraken in een omstreden proces. Chodorkovski, ooit Ruslands rijkste man, is inmiddels 's lands bekendste gevangene. Meer dan zeven jaar zit hij al vast in het Siberische Tsjieta. In december bepaalde de rechter dat hij nog tot ten minste 2017 vast blijft zitten. Officieel voor fraude en belastingontduiking, maar de uitspraken van Vasieljeva bevestigen wat algemeen wordt aangenomen: dat niet de rechter, maar politieke krachten achter de veroordeling op de voormalig oliemagnaat zitten.

'Dief hoort achter de tralies'

Veel critici zeggen dat Chodorkovski in de gevangenis zit vanwege zijn openlijke steun aan de oppositie en zijn politieke ambitie. Daarmee zou hij Poetin teveel voor de voeten hebben gelopen. Dat is dan ook de voornaamste reden voor Poetin om Chodorkovski achter de tralies te zetten.

In het Westen lijkt Chodorkovski inmiddels bijna een martelaarstatus bereikt te hebben. Een symbool voor alles wat er mis is in het hedendaagse Rusland. Zo kent het land bijvoorbeeld geen onafhankelijke rechtbanken. In Rusland zelf is de kijk op de oud olietopman heel anders.

Spaargeld

Chodorkovski werd steenrijk in de jaren negentig, samen met andere oligarchen, "over de ruggen van de gewone Rus", vinden veel van hen. Zij bewaren slechte herinneringen aan deze periode waarin hun spaargeld in één klap niets meer waard was.

De overgrote meerderheid van de Russen denkt dan ook dat Chodorkovski terecht vastzit. Niet in de laatste plaats door de negatieve publiciteit rond de man. Zo zei premier Poetin vorig jaar aan de vooravond van de uitspraak nog "dat een dief achter de tralies hoort".

Gevaar

Vasieljeva neemt met haar uitspraken een groot risico. Die zullen dan ook niet zonder gevolgen blijven. Een paar uur na de publicatie van de woorden van Natalja Vasieljeva komen de eerste, voorspelbare, reacties van de rechtbank. De vrouw zou het interview gegeven hebben nadat ze haar ontslag had ingediend. De rechter zelf, Victor Danilkin, overweegt zijn assistent aan te klagen wegens smaad. "Vasieljeva zal haar woorden vermoedelijk snel weer intrekken", belooft een woordvoerster van de rechtbank.