Indonesiër eist schadevergoeding van Nederland om foltering

De rechtbank in Den Haag hoort vandaag een 90-jarige Indonesiër die zegt dat hij in 1947 is gemarteld door Nederlandse militairen in het voormalig Nederlands-Indië. Hij eist 50.000 euro schadevergoeding van de staat.

De man, Yasman genaamd, is zelf niet aanwezig in Den Haag. Het verhoor verloopt via een Skypeverbinding met een rechtbank op Java. De zaak is aanhangig gemaakt door de Stichting Nederlandse Ereschulden.

Het is de eerste keer dat een Indonesiër de Nederlandse staat aanklaagt voor marteling in voormalig Nederlands-Indië. De staat heeft al eerder schadevergoedingen betaald voor executies en verkrachtingen tijdens het Nederlandse militaire optreden daar, maar dus (nog) niet voor marteling. Dat maakt de zaak belangwekkend, zegt advocaat Liesbeth Zegveld die Yasman verdedigt.

Geëlektrocuteerd

De martelingen zouden zijn voorgevallen in 1947, in de eerste militaire campagne van Nederland om Indonesië te weerhouden van onafhankelijkheid.

Zegveld: "De man zat destijds in opleiding bij het Indonesische leger. Hij is aangehouden en gevangengezet in een suikerfabriek op Oost-Java, in de buurt van Kebon Agung. Hij is daar gemarteld, op zijn hoofd geslagen met stokken, er zijn sigaretten uitgedrukt op zijn huid en hij is geëlektrocuteerd. Zo heeft hij dertien maanden gevangengezeten."

Of Yasmans verhaal klopt is moeilijk vast te stellen, want veel bewijs is er niet, erkent Zegveld. "Daarom getroost de rechtbank zich ook zo veel moeite om de man te horen. Het hangt erg op zijn verklaring. Maar zijn verhaal is wel vrij gedetailleerd. Ook zijn zus zegt dat hij lang weg was. Toen hij terugkwam was hij sterk vermagerd. Het kan zijn dat dat allemaal bij elkaar voldoende is."

"Er is niet veel meer beschikbaar. Maar zijn verhaal is goed voor te stellen in de context van de politionele acties, toen er veel geweld werd gebruikt." Met de term 'politionele acties' wordt het Nederlandse militaire optreden in Indonesië omschreven.

Letsel

De Nederlandse staat heeft wel erkend dat de plekken waar Yasman zegt gevangen te hebben gezeten, inderdaad gevangenissen waren. Ook het Rode Kruis heeft rapporten geschreven waarin staat dat op die plekken "minder juist" gehandeld werd.

Het doel van het verhoor van vandaag is het verhaal van Yasman te horen. Mocht de rechtbank verder gaan met de zaak, dan gaat er volgens Zegveld een deskundige naar Indonesië om naar het letsel van de man te kijken.

Die moet dan beoordelen of de deuken op zijn schedel en de brandwonden op zijn huid inderdaad een gevolg zijn van de mishandelingen in de jaren 40.