RIVM: veel onzekerheid over toekomst productie medische isotopen

Het is onvoldoende duidelijk of de productie van medische isotopen op de lange termijn gegarandeerd is. Het RIVM stelt in een rapport dat heldere afspraken met producenten nodig zijn om levering aan Nederlandse ziekenhuizen te kunnen blijven garanderen.

Wereldwijd zijn in totaal zes kernreactoren verantwoordelijk voor de productie van medische isotopen. Vijf van die reactoren zijn ouder dan 45 jaar, waaronder de reactor in het Nederlandse Petten. Die reactor voorziet ongeveer een derde van de wereld van medische isotopen. De kans op uitval van de reactor neemt met het ouder worden toe.

Uitval van één reactor kan meteen leiden tot tekorten. Het RIVM noemt de productie-situatie daardoor fragiel, tot zeker 2020 en waarschijnlijk tot 2025. Artsen voorzien een groot probleem als er geen vervangende reactor komt.

Levensverwachting

De RIVM-onderzoekers schrijven dat tekorten op de isotopenmarkt voor Nederlandse patiënten een mogelijk slechtere, of helemaal geen diagnose tot gevolg kunnen hebben. In Nederland vinden jaarlijks ruim 400.000 verrichtingen met medische isotopen plaats voor diagnostiek en ruim 4000 voor behandeling van allerlei ziekten, waaronder kanker.

Voor de meeste behandelingen met isotopen bestaat geen goed alternatief. Als artsen moeten uitwijken naar andere, minder goede methoden, betekent dat volgens hen voor sommige patiënten meer bijwerkingen en een kortere levensverwachting.

Eind vorig jaar benadrukten artsen al de noodzaak van een besluit over een opvolger voor de reactor in Petten. Zij vinden dat daar nog dit jaar een besluit over genomen moet worden om de langetermijnproductie veilig te stellen. Het bouwen van een nieuwe reactor zeker zeven jaar in beslag zal nemen.

Volgens de nucleair geneeskundigen schuift de politiek het debat over de isotopenproductie te lang voor zich uit. Er zijn wel plannen voor een opvolger van de reactor in Petten, het zogenoemde Pallas-project. "Maar het feit dat er nog steeds niets definitief in gang gezet wordt, is heel vervelend", zegt Marcel Stokkel, voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Nucleaire Geneeskunde.

"De hele discussie rondom Pallas wordt verstoord door een discussie over historisch kernafval en alternatieve methoden die er zijn om isotopen te produceren. Op dit moment wordt voor slechts één isotoop onderzocht of er een goed alternatief kan komen. Dat gaat dus veel te langzaam. De reactor is echt noodzakelijk voor de Nederlandse en wereldproductie van isotopen."

Kritische schakel

Zogenoemde cyclotron-deeltjesversnellers kunnen sommige medische isotopen maken, maar lang niet allemaal. Het RIVM stelt dat op dit moment niet duidelijk is of zulke apparaten de toekomstige vraag kunnen opvangen.

Hoewel het RIVM in de nabije toekomst geen directe problemen verwacht, stelt het wel dat Petten voor de lange termijn "als kritische schakel de nodige aandacht verdient".