Rijksmuseum vindt radioactief materiaal in antieke ladenkast

Een mysterieuze 18e-eeuwse verzamelaarskast heeft na bijna drie eeuwen zijn geheimen prijsgegeven. Achter in de kast, die al sinds de jaren 50 in het bezit is van het Rijksmuseum, zaten 56 laden verstopt.

Wat daar in zat, was al die tijd onbekend. Tot nu. Na een grondige inspectie vonden experts allerlei curiosa én de radioactieve stof uranium.

De verzamelaarskast van ruim 2 meter hoog is rond 1730 gemaakt in Amsterdam. Het meubelstuk verhuisde al snel naar Engeland, waar het Rijksmuseum het in 1956 van een kunsthandelaar kocht.

Opknapbeurt

Tijdens de verbouwing van het Rijksmuseum een paar jaar geleden kreeg het meubel een flinke opknapbeurt. "De apotheek was vies en op de kast zat een donkerbruine laag", vertelt Paul van Duin, meubelrestaurator bij het museum. "Dat hebben we schoongemaakt."

Op het eerste gezicht is in de kast een miniatuurapotheek met verschillende geneeskrachtige kruiden zichtbaar. De 56 laden zitten daarachter verborgen. "We hebben de laatjes in het atelier gelegd", vertelt Van Duin, "en de inhoud stukje voor stukje bekeken."

De onderzoekers ontdekten bijna 2000 verschillende naturalia in de laatjes: zaden, bloemen, wortels, delen van dieren, gesteenten, mineralen en fossielen. Ook de miniatuurapotheek zit vol met bijzonderheden: meer dan 300 Delfts blauwe potjes, glazen flesjes, houten laatjes, schilderingen en vergulde ornamenten. De oorspronkelijke eigenaar kocht de spullen waarschijnlijk in één keer van een verzamelaar.

Radioactief kleurmiddel

Ook ontdekten de onderzoekers uranium in de kast. "De stof, ook wel pekblende genoemd, was een veelgebruikt materiaal voor het kleuren van glas", vertelt Van Duin. "Dat het radioactief was, werd pas in de twintigste eeuw ontdekt."

Vanwege de radioactiviteit moest het museum een vergunning aanvragen om het erts te bewaren. "Nu is het veilig opgeborgen in een loden kist in ons depot."

De kast werd gebruikt om familie en vrienden te vermaken. Maar wie de oorspronkelijke bezitter van de kast was, weet het museum niet. "Door alle geneeskrachtige kruiden die we vonden, denken we dat het een arts of apotheker was", zegt Van Duin.

"Hij was in ieder geval rijk. We weten niet hoe duur de kast destijds was, maar die zou omgerekend wel enkele honderdduizenden euro's waard kunnen zijn. Van een vergelijkbaar poppenhuis uit 1700 weten we het wel. Die was destijds net zo veel waard als het huis van de eigenaresse."

De kast is nu te zien in het Rijksmuseum.