Corruptie in Suriname: een handleiding
Door research-redacteur Hugo van der Parre
De Surinaamse samenleving is totaal doortrokken van de corruptie, maar op het hoogste niveau wil men dat eigenlijk niet zien. Dat schrijft de Amerikaanse ambassade in Paramaribo in maart 2008 aan Washington.
In het ambtsbericht dat via WikiLeaks in bezit is van de NOS, worden voorbeelden gegeven van deze dagelijkse en veelvoorkomende corruptie. De titel van het bericht luidt licht ironisch: "Corruptie in Suriname: een handleiding." Ze geven een paar voorbeelden uit de praktijk.
Grond
Corruptie komt veel voor bij het verwerven van stukken grond. Hoewel het overgrote deel van Suriname leeg is, kost het de gemiddelde Surinamer veel moeite om een perceel te kopen, zo beschrijft het ambtsbericht. Dat komt door ingewikkelde regelgeving en de macht van de overheid. "De daadwerkelijke toekenning van een perceel is een lange en gevaarlijke weg, vergeven van corruptie", schrijft de ambassade.
"Degenen die in staat zijn grote sommen geld te betalen, banen zich een weg langs de vele procedures van het Land Management Office terwijl de gemiddelde Surinamer letterlijk zijn leven lang kan wachten voor zijn verzoek is toegekend."
"Er zijn geruchten dat werknemers van het Land Management Office smeergeld aannemen voor landuitgiftes en politici worden ervan beschuldigd dat ze land verkopen dat ze zelf gratis gekregen hebben of dat ze het weggeven in ruil voor politieke gunsten."
Twee keer salaris
Een andere vorm van corruptie wordt in de hand gewerkt door het systeem van etnische politieke partijen, waarbij kiezers rechtstreeks beloond worden. Bijvoorbeeld met een baantje of, beter gezegd, door ze op de loonlijst van de overheid te zetten.
De ambassade zegt dat het vaak gebeurt dat iemand salaris krijgt, zonder dat er voor gewerkt wordt: "Het is in Suriname gewoon om meerdere baantjes te hebben waar je wel of niet voor komt opdagen." Zo kent de ambassade een niet-gouvernementele organisatie voor kinderrechten die moet samenwerken met elf maatschappelijk werkers van de overheid. Daarvan functioneren er drie slecht en de overige acht werken helemaal niet.
Een andere truc is het opsplitsen van grote bedragen in kleinere. Het ambtsbericht beschrijft dat betalingen onder de 1400 dollar niet gecontroleerd worden. Daarom worden grote giften verdeeld in meerdere kleinere.
Bedrijfsleven
Corruptie beperkt zich niet tot de overheid, het gebeurt ook in het bedrijfsleven, bijvoorbeeld in de journalistiek. De ambassade heeft van een medewerker die zelf oud-journalist is, gehoord dat Surinaamse freelance-journalisten een deel van hun honorarium terugbetalen aan de hoofdredacteur die hun de klus heeft gegund.
"Als een verhaal bijvoorbeeld 20 dollar waard is, dan kiest de hoofdredacteur een verslaggever die hij vertrouwt, geeft hem of haar het verhaal en krijgt, eenmaal geschreven, 5 van de 20 dollar terug. De journalist ontvangt 15 dollar en de uitgever betaalt de rekening."
Daarnaast pakken journalisten geld aan van bedrijven en politieke partijen in ruil voor positieve berichten, zegt de ambassade.
Kabinet
Overigens is de ambassade in enkele andere ambtsberichten wel ingegaan op gevallen van corruptie op kabinetsniveau.
In maart 2007 kwam minister Amafo (Transport) van de partij van Ronnie Brunswijk in de problemen toen de oppositie in het parlement aantoonde dat het feestje voor haar dertigste verjaardag was betaald door het ministerie. Zij moest later aftreden.
In augustus van dat jaar komt minister van Financiën Hildenberg naar buiten met een verhaal over fraude op zijn ministerie. Het OM verdenkt een aantal ambtenaren van het vervalsen van rekeningen van derden voor geleverde diensten. Een paar weken later worden er twee topambtenaren opgepakt. Minister Hildenberg vraagt dan zelf om een tweede onderzoek, nu naar corruptie bij een afdeling die de belasting op toegangskaartjes afhandelt.
Amerikaanse visie
De Amerikanen juichen de strijd tegen de corruptie toe, maar verwachten er ook niet al te veel van.
In een commentaar aan het eind van een van de ambtsberichten verzucht de ambassade dat er in Suriname weliswaar enige vooruitgang is geboekt bij de bestrijding van de corruptie op hoog niveau, maar dat de corruptie voor het overige een volkomen geaccepteerde praktijk blijft.
"Het is zowel een middel om een inkomen te verwerven, als een manier om de bureaucratie te omzeilen. Corruptie zal vermoedelijk blijven bestaan zolang de overheid doorgaat werk te verschaffen aan 50 procent van de beroepsbevolking, een verbazingwekkend hoog percentage."