Iep iep hoera: 25 jaar bescherming tegen gevreesde boomziekte
Ieder jaar trekken twaalf mensen door Nederland om 25.000 bomen te injecteren tegen de gevreesde iepziekte. DutchTrig, de enige remedie tegen de aandoening, bestaat 25 jaar en helpt niet alleen in Nederland bomen te redden.
Tot begin vorige eeuw groeiden er miljoenen iepen langs dijken, grachten en wegen, zowel op het platteland als in de stad. De boom kan tegen een stootje en wordt gemakkelijk honderden jaren oud.
De iep was een belangrijke boom, maar dat beeld waren we kwijt.
Toen stak de iepziekte de kop op, een schimmel waardoor de boom sterft. De iep dreigde uit het straatbeeld te verdwijnen. "Jaarlijks gingen tienduizenden bomen dood", zegt Joeke Postma van de Wageningen Universiteit. "De iep was een belangrijke boom, zowel in het buitengebied als in de stad, maar dat beeld waren we kwijt."
Een in Nederland ontwikkeld vaccin voorkomt dat de bomen ziek worden. DutchTrig is al in de jaren 80 ontwikkeld door de Universiteit van Amsterdam. Dit jaar een kwarteeuw geleden werden de eerste bomen behandeld. Het Apeldoornse bedrijf BTL Bomendienst heeft als enige ter wereld een licentie om de vaccinaties uit te voeren.
"In het vaccin zitten sporen van een andere schimmel die voor de iep niet ziekteverwekkend is. Dan maakt de boom vast afweer aan, waardoor hij sneller immuun wordt tegen de iepziekte."
De inentingen moeten ieder jaar opnieuw gebeuren, net als de griepprik bij mensen. Dat gebeurt op het moment dat de bomen voor een kwart in blad staan en de sapstroom optimaal is. Om de 10 centimeter wordt een druppel vaccin in de jongste jaarring ingebracht.
"Het vaccin wordt net als bij mensen geïnjecteerd. De mensen van de bomendienst noemen het een pistool, maar het is eigenlijk een grote injectienaald", legt Postma uit. Per boom kost vaccinatie ongeveer 15 euro, afhankelijk van de stamdikte.
In zes weken tijd worden 25.000 bomen in Nederland ingeënt, maar de mensen van BTL Bomendienst zijn ook in het buitenland actief. In New York bijvoorbeeld worden elk jaar de iepen in Central Park gevaccineerd.
Ook in andere steden in de Verenigde Staten, Canada, Zweden, Duitsland, Polen en Engeland wordt het Nederlandse vaccin toegediend. België, Noorwegen en Denemarken gaan het vaccin binnenkort gebruiken.
Gered
De Wageningen Universiteit deed vorig jaar onderzoek naar de effectiviteit van het vaccin. Sinds 1992 zijn meer dan een half miljoen Nederlandse iepen gevaccineerd tegen de iepziekte. Onder die gevaccineerde bomen is de laatste jaren niet meer dan 0,1 procent besmet geraakt met de schimmel.
Inmiddels bestaan er ook iepsoorten die resistent zijn tegen de iepziekte. Als iepen niet meer te redden zijn, worden ze vaak vervangen door zo'n resistente soort.