Moslimbroederschap: slecht begrepen club conservatieven

Door buitenland redacteur Floris Harm

Jarenlang gemarginaliseerd door de Egyptische regering en in het Westen gevreesd als radicale moslimorganisatie, is de Moslimbroederschap een belangrijke machtsfactor nu de regering met de oppositie onderhandelt over de politieke toekomst van het land.

De bakermat van de Moslimbroederschap ligt in Egypte, waar in 1928 de oprichting plaatsvond. Het is een beweging, die actief is in tientallen landen. Het is geen politieke partij, maar in sommige landen is er ook een politieke tak, zoals Hamas in de Palestijnse gebieden of het Islamitische Actie Front in Jordanië.

Ook in Egypte kreeg de Moslimbroederschap een politieke partij, die zich vanaf de jaren '30 verzet tegen het koloniale Britse bewind. Na Egyptes onafhankelijkheid en de militaire staatsgreep in 1952, wordt de Moslimbroederschap verboden wegens vermeende betrokkenheid bij een mislukte aanslag op Egyptes leider Nasser. Jarenlange onderdrukking en marteling van leden volgt, tot Nassers dood in 1970. In de jaren daarna wordt de partij half getolereerd, maar blijft nog steeds verdacht. Regelmatig worden leden opgepakt, zoals in de aanloop naar de parlementsverkiezingen van vorig jaar.

Al-Qaeda

De Moslimbroederschap wordt in het Westen vaak geassocieerd met Al-Qaeda (mogelijk omdat al-Qaeda ideoloog al-Zawahiri vroeger lid was van de Moslimbroederschap), maar er zijn grote verschillen. Zo wil al-Qaeda een islamitische staat met geweld tot stand brengen, en van bovenaf aan de bevolking opleggen.

De Moslimbroederschap is in de regel tegen het gebruik van geweld (de beweging veroordeelde bijv. de aanslagen van 11 september 2001). In sommige gevallen vindt de beweging het gebruik van geweld echter wel te verdedigen (kwestie Israël en de Westelijke Jordaanoever). De Moslimbroederschap wil ook een islamitische staat met sharia wetgeving, maar alleen met instemming van de bevolking - dat wil zeggen door middel van verkiezingen. In de ogen van al-Qaeda heeft de Moslimbroederschap daarmee afgedaan.

Populair

De Moslimbroederschap is in Egypte populair, hoewel onduidelijk is hoeveel leden de partij precies telt. Lange tijd is de partij het enige geloofwaardige alternatief tegenover Mubarak. Bij de verkiezingen in 2005 haalt de partij onverwachts 88 parlementszetels; 20 procent van het totaal, in vergelijking tot slechts 14 zetels voor de rest van de oppositiepartijen.

Maar of die populariteit blijft als Egypte werkelijk een democratie wordt, is de vraag. Andere oppositiepartijen zijn door Mubarak in het verleden minstens even hard aangepakt als de Moslimbroederschap. Deze partijen zullen bij eerlijke verkiezingen gewoon kunnen meedoen. Het is onmogelijk te voorspellen hoeveel stemmen zij trekken, maar een mogelijke indicator is het volksoproer tegen Mubarak dat werd gestart en geleid door seculiere Egyptenaren, niet door de Moslimbroeders.

Pragmatisch

Binnen de Moslimbroederschap woedt op dit moment discussie over welke koers moet worden gevaren: een pragmatische of een meer religieuze koers. Sommige waarnemers denken dat de pragmatische koers zal winnen.

"Wanneer de Moslimbroederschap meedoet aan verkiezingen zal de partij het politieke midden moeten opzoeken", zegt een Egyptische politicoloog die niet bij naam wil worden genoemd. "De Moslimbroederschap zal compromissen moeten sluiten. En omdat de Moslimbroeders weten dat Egypte het Westen nodig heeft, is dit het moment voor de VS om met ze te gaan praten in plaats van vijanden van ze maken."