Suleiman: scherpe analyticus met visie en invloed

Door buitenland redacteur Floris Harm

Hij redde ooit het leven van Hosni Mubarak, voerde gesprekken over het vredesproces in het Midden-Oosten en mengde zich in het wespennest van buurland Sudans burgeroorlog. Maar nooit werd er zoveel van Egypte's vice-president Omar Suleiman gevraagd als nu, bij de onderhandelingen met de oppositie om het land uit de huidige politieke crisis te loodsen.

Omar Suleiman (74) wordt in 1936 geboren in Qena, een plaats aan de bovenloop van de Nijl. In de jaren vijftig studeert hij aan de militaire academie van Caïro en Moskou. Later studeert hij ook nog politieke wetenschappen. Hij gaat werken bij de militaire inlichtingendienst. Hij maakt snel carrière, spreekt vloeiend Engels, en wordt Egyptes belangrijkste gesprekspartner voor de Verenigde Staten. Van 1993 tot zijn benoeming tot vice-president afgelopen januari staat hij aan het hoofd van Egypte's Algemene Inlichtingendienst.

Vertrouweling

Lang, slank en met een dun snorretje, groeit Suleiman uit tot de vertrouweling van president Mubarak. De twee kunnen het snel eens worden over lastige dossiers als relaties met Israël en Iran en de behandeling van politieke oppositiepartijen in Egypte. Lange tijd lijkt hij in de race voor de opvolging van Mubarak, totdat die besluit om zijn zoon Gamal naar voren te schuiven. Suleiman is "diep gekrenkt" over die beslissing, zo blijkt uit door Wikileaks gelekte ambtsberichten van de Amerikaanse ambassade in Cairo.

Uit diezelfde ambtberichten blijkt dat de VS een hoge pet op heeft van Suleiman. "Een pragmatist met een enorm scherpe analytische geest"; een man met "visie en invloed" die het meest heeft bijgedragen aan de goede VS-Egypte verhouding. Ook voor Israël is Suleiman cruciaal voor de vrede met Egypte.

Omstreden

Maar in Egypte zelf is Suleiman - zacht gezegd - omstreden, als hoofd van een inlichtingendienst die duizenden Egyptenaren heeft gemarteld. Onder hen zijn ook leden van de Moslimbroederschap. Zij voeren nu onderhandelingen met Suleiman over de politieke toekomst van Egypte.

Als groot strateeg, heeft Suleiman bij die gesprekken opnieuw een sleutelrol, maar hoe die voor hém uitpakken is nog onduidelijk. Veel zal afhangen van Suleimans onderhandelingsvernuft.

Aanslag

In 1995 redde Suleiman het leven van president Mubarak door hem te adviseren zijn gepantserde auto mee te nemen naar een top in Addis Abeba, omdat hij een aanslag vreesde. Na aankomst in de Ethiopische hoofdstad, wordt Mubaraks konvooi inderdaad onder vuur wordt genomen door Islamistische militanten. Maar dankzij zijn gepantserde Mercedes blijft Mubarak ongedeerd.

"Omar Suleiman redde Mubarak in 1995 - zal het hem nu lukken?", luidde een kop in de Egyptische krant Al Shorouk een week geleden, daags na Suleimans benoeming tot vicepresident. Inmiddels is de vraag niet meer van toepassing - Mubaraks vertrek staat vast - maar geldt des te meer: kan Suleiman zichzelf nog redden?