Eenzijdige deal over veilige zones in Syrië, oppositie weggelopen

Rusland, Iran en Turkije hebben bij een vredesoverleg in Kazachstan met elkaar afgesproken dat er vier veilige zones komen in Syrië. Het gaat om belangrijke en dichtbevolkte gebieden in Idlib, Aleppo, Latakia en Homs.

In deze veilige zones zouden geen wapens meer gebruikt mogen worden en ook in het luchtruim mogen geen gevechtsvliegtuigen meer komen. Daarnaast moet humanitaire hulp aan de bevolking daar makkelijker worden. De afspraken gaan zaterdag in.

Onderhandelaars

Aan de onderhandelingstafel zaten Rusland, Iran en Turkije. Rusland en Iran zijn bondgenoten van de Syrische president Assad. Volgens de Russische onderhandelaar is de Syrische regering bereid om zich te houden aan de afspraken, tenzij de rebellen aanvallen doen op deze gebieden.

Turkije kan wellicht invloed uitoefenen op de oppositie. Aan het begin van de gesprekken was ook de oppositie zelf vertegenwoordigd, maar de onderhandelaars zijn uit de onderhandelingen gestapt. Ze willen dat de wapenstilstand voor het hele land geldt. Daarnaast vinden ze dat Iran geen onafhankelijke onderhandelaar is, maar onderdeel van de strijd in Syrië.

Fundamentalistische groeperingen als Islamitische Staat en al-Qaida waren helemaal niet aanwezig bij de gesprekken.

Geen garanties

De vraag is dan of de wapenstilstand in de veilige zones standhoudt. Volgens correspondent Sander van Hoorn is de kans aanwezig dat de gematigde oppositie zich wel aan de overeenkomst zal houden, ook al hebben ze niet ondertekend. "Het is voor hen veel voordeliger om te wachten tot het regeringsleger in de fout gaat."

Dat is volgens Van Hoorn nog steeds geen garantie dat er geen geweld meer losbarst in de veilige zones. "De scheidslijnen van de zones en wie er de macht heeft, lopen door elkaar. In een deel van de gebieden, zoals in Idlib, hebben fundamentalistische groeperingen als al-Qaida een flinke vinger in de pap en die hebben geen belang bij de overeenkomst."

Daarnaast kan ook juist de aanwezigheid van die groeperingen een excuus zijn voor het regeringsleger om toch aanvallen uit te voeren. "Die kunnen dan zeggen dat ze terroristen aanvielen en niet de oppositie."

In zijn algemeenheid is het land volgens Sander van Hoorn niet klaar voor een wapenstilstand. "Een wapenstilstand is pas logisch voor de strijdende partijen, wanneer ze denken dat ze niet kunnen winnen. En zo ver is het nog niet."

Voorzichtig positief

VN-gezant Staffan de Mistura spreekt na het akkoord over veilige zones van een eerste stap in de goede richting.

Waarschijnlijk komt er in juli een nieuw overleg in Kazachstan om de vervolgstappen te bespreken.