'Voor politiek op Balkan naast sterke maag ook sterke schedel nodig'
In eerste instantie wist Radmila Sekerinska niet waar het bloed vandaan kwam. Iemand had haar met een statief op het hoofd geslagen. Er kwam een stroom bloed onder haar rood gekrulde bos haar vandaan.
Maar ze had geen tijd om het uit te zoeken. Voor ze het wist, werd ze opnieuw aangevallen. Dit keer werd ze bij haar haren vastgepakt en een paar meter door de zaal gesleurd. De beelden daarvan gingen de hele wereld over.
"Ik denk dat ik nog in een staat van shock verkeer", zegt Sekerinska een paar dagen later aan de telefoon. "We mogen van geluk spreken dat er geen doden zijn gevallen."
Radmila Sekerinska (44) is tweede op de lijst van de Sociaaldemocratische partij (SDSM) en draait al lang mee in de Macedonische politiek. In haar politieke carrière, die in 1998 begon, was ze minister, vice-premier en parlementariër. Maar nooit eerder voelde ze zich zo onveilig in haar ambt als nu.
De bestorming van het Macedonische parlement vorige week donderdagavond was wereldnieuws. Ruim honderd mensen raakten gewond, waarvan vier parlementariërs, nadat een woedende menigte het parlement was binnengedrongen en massale vechtpartijen uitbraken.
Die avond was er een nieuwe parlementsvoorzitter gekozen. Het zou de eerste stap zijn in het vormen van een nieuwe regering. Macedonië zit al sinds 2015 in een diepe politieke crisis en sinds de verkiezingen in december vorig jaar zonder uitvoerende regering.
Radmila Sekerinska was in het voorjaar van 2015 de drijvende kracht achter grote anti-regeringsprotesten. Ze was vastbesloten de regering van premier Nikola Gruevski ten val te brengen en Macedonië te verlossen van zijn in haar ogen autoritaire regime. De opstand leidde uiteindelijk tot nieuwe verkiezingen in december 2016.
Hoewel Gruevski's rechts-conservatieve partij de verkiezingen nipt won, lukte het hem niet een coalitie te vormen. Daar slaagden de sociaal-democraten van oppositieleider Zoran Zaev wel. Begin dit jaar sloot Zaev een deal met de etnisch Albanese partijen in het land. Sekerinska zou vice-premier worden.
De Albanese partijen wilden als voorwaarde wel in gesprek over de mogelijkheid om het Albanees de tweede officiële taal van het land te maken. Etnisch Albanezen maken naar schatting (er is al sinds 2002 geen volkstelling meer geweest) een kwart van de bevolking uit.
Nationalisten demonstreren
In maart 2017 leek er eindelijk op dat Macedonië weer een regering zou krijgen. Aanhangers van Gruevski demonstreerden toen al elke dag bij het parlement. "Macedonië voor de Macedoniërs", riepen ze, en "Een land, een taal." Volgens Sekerinska waren ze gemobiliseerd door Gruevski's partij, mogelijk zelfs betaald.
Gruevski had zijn wantrouwen uitgesproken over de nieuwe coalitie, en noemt de Albanese taalkwestie "een gevaar voor de soevereiniteit van Macedonië". Gevoelige uitspraken in een land waar in 2001 nog een gewapend conflict tussen Macedoniërs en etnisch Albanezen plaatsvond.
Volgens Sekerinska en haar partij zit er meer achter. "Gruevski wil koste wat het kost zijn macht behouden omdat hem een flinke gevangenisstraf boven het hoofd hangt wegens corruptie en het massaal afluisteren van burgers."
Er werd al een tijdje rekening gehouden met een mogelijke escalatie. De president, George Ivanov, weigerde zijn mandaat te geven voor het vormen van een regering, en de nationalistische straatprotesten werden steeds dreigender. Maar dat parlementariërs fysiek zouden worden aangevallen in het parlement, dat had niemand zien aankomen.
Dit was een moordaanslag.
"De beveiliging had het niet meer in de hand, opeens stond het vol met criminelen", vertelt Sekerinska over die donderdagavond. "Ze riepen: jullie moeten dood!" Tussen de betogers zaten mannen met zwarte bivakmutsen over hun gezicht. Sekerinska hoorde nog iemand roepen dat er geen vrouwen geslagen moesten worden, maar dat mocht niet baten.
"Dit was een moordaanslag", zegt ze ferm. "En een terroristische aanslag op onze democratie."
Ik heb een sterke maag ontwikkeld door de politiek op de Balkan, maar ik wist niet dat ik ook een sterke schedel moest hebben.
Haar collega, de etnisch Albanese parlementariër Zijadin Sela, was er zo ernstig aan toe dat hij op de intensive care terecht kwam. "Zijn gezicht was niet meer te herkennen", zegt Sekerinska. Ook partijleider Zaev liep een flinke hoofdwond op.
In het ziekenhuis bleek dat de wond op haar hoofd gehecht moest worden. Inmiddels is ze wat bijgekomen van de schrik. "Ik zeg wel eens dat politiek op de Balkan een gevaarlijke aangelegenheid is, en ik heb een sterke maag ontwikkeld", zegt ze. "Maar ik wist niet dat ik ook een sterke schedel moest hebben."
Weinig vertrouwen
Vijf geweldplegers zijn inmiddels aangehouden. Maar omdat de politie en het Openbaar Ministerie nog onder het bewind van de uitgaande regering vallen, is er weinig vertrouwen dat er meer arrestaties zullen volgen.
Sekerinska en haar partijgenoten worden nu extra beveiligd. De partij heeft aangekondigd, ondanks de aanhoudende dreiging, door te willen gaan met het vormen van een nieuwe regering, maar dat kan niet voordat president Ivanov het mandaat afgeeft. De internationale druk op hem is flink opgeschroefd.
Afgevaardigden van de Europese Unie en de Verenigde Staten voeren spoedberaad met de president en met de leiders van beide rivaliserende partijen.
"We mogen ons niet laten verlammen door angst", zegt Sekerinska tot slot. "We moeten doen waarvoor we gekozen zijn. Dat is een regering vormen. En de vrede, veiligheid en democratie in dit land herstellen."
