Cito, IEP, Route 8: welke eindtoets doet mijn kind eigenlijk?

De Centrale Eindtoets, de IEP-toets, Route 8... en zo kunnen we nog wel even doorgaan, want er zijn inmiddels zes eindtoetsen in het basisonderwijs. Enkele jaren geleden deden veel scholen de Centrale Eindtoets van de overheid, die veel mensen kennen als de Cito-toets.

Sinds 2015 kunnen scholen kiezen voor andere goedgekeurde eindtoetsen. Inmiddels gebruikt bijna 1 op de 3 scholen zo'n alternatieve toets. Wat kenmerkt die alternatieve toetsen - dit jaar vijf in totaal - nou precies?

Wat opvalt, is dat alle toetsen in een kortere tijd worden afgenomen dan de Centrale Eindtoets. Daar zijn de leerlingen drie ochtenden zoet mee, tegenover bijvoorbeeld twee dagdelen als ze de IEP-toets maken. Dat geldt ook voor de toetsen CESAN en AMN. De Route 8-en de Dia-eindtoets zijn nog korter, die worden in één ochtend afgenomen.

Een ander punt dat een aantal alternatieve toetsen gemeen hebben, is dat de toetsvragen worden afgestemd op het niveau van de leerling. Dat gebeurt in ieder geval bij Route 8 en de Dia-eindtoets.

Van die alternatieve toetsen kiezen de meeste scholen dit jaar voor de IEP-toets. Die scholen vinden de toets over het algemeen iets toegankelijker en kindvriendelijker dan de Centrale Eindtoets. "Er wordt veel kleur gebruikt, de vragen zijn kort en krachtig. Geen onnodige dingen", zegt juf Ellen van groep 8 van basisschool De Koet in Midwoud.

Ook de Van Brienenoordschool in Rotterdam denkt erover om de Centrale Eindtoets op termijn te vervangen. "Tot een paar jaar geleden konden scholen alleen voor de Cito-toets kiezen, nu is er meer keuze. Het is belangrijk om de toets te kiezen die het beste bij onze leerlingen past", zegt directeur Paul Audenaert.

Hij benoemt min of meer dezelfde punten als juf Ellen van De Koet. "De Centrale Eindtoets is niet op alle punten toegankelijk voor leerlingen; hij bestaat nog grotendeels uit tekst." Dat de school nog niet is overgestapt komt doordat het uitzoeken van een alternatief een tijdrovende klus is. "We willen de beste toets voor de kinderen, dus we gaan niet over een nacht ijs", zegt Audenaert.

'Second opinion'

Het maken van een eindtoets is verplicht, ook al weten de kinderen al naar welke middelbare school ze gaan. Sinds 2015 is namelijk het schooladvies leidend, vroeger was dat de eindtoets. "De eindtoets is nu een soort controlemiddel, een second opinion", zegt juf Ellen. "Ik ga er 100 procent van uit dat ik het goede advies heb gegeven. Die toets is een momentopname, wij baseren het advies op de hele schoolloopbaan."

Maar er is ook kritiek op het leidende advies van de leerkracht. Kinderen van lager opgeleide ouders zouden namelijk een lager schooladvies krijgen dan kinderen van hogeropgeleiden, stond vorig jaar in een rapport van de Inspectie van het Onderwijs. Onder meer de rol van ouders zou daarin meespelen: hogeropgeleide ouders zouden een grotere druk op de scholen uitoefenen.

"Dat is jammer", zegt juf Ellen, die daar naar eigen zeggen overigens niet mee te maken heeft. "Het doel van leerkrachten is om het beste advies te geven. Het is niet altijd een vwo-advies dat het beste past bij een leerling. Niet iedereen wil bijvoorbeeld dokter worden."

Wat de kinderen zelf doen om de toets zo goed mogelijk te maken? Dat zie je in het volgende filmpje:

Een vader van een leerling uit haar klas is het met juf Ellen eens. "Ik denk dat het belangrijk is om naar het talent van een kind te kijken. Een leerkracht is daar beter toe in staat, dan een advies gebaseerd op een momentopname. Niet iedereen doet het in een paar uur goed."

Mocht de uitslag van de toets daar reden toe geven, dan kan een school het advies van een leerling naar boven bijstellen; naar beneden mag niet. In 1 op de 15 gevallen gebeurt dat ook.