Street art in Athene: 'juist hier moeten de frustratie en de ellende eruit'
Conny Keessen
Correspondent Griekenland
Conny Keessen
Correspondent Griekenland
Het bruist van energie op de Academie voor Schone Kunsten in Athene. Studenten hangen hun schilderijen op, of selecteren andere kunstwerken die deel zullen uitmaken van hun tentoonstelling. Documenta, een van de belangrijkste kunstmanifestaties in Europa, is van start gegaan in Athene.
Het is de eerste keer in de geschiedenis van Documenta dat een parallelle tentoonstelling wordt gehouden buiten de Duitse stad Kassel, waar het sinds 1955 elke vijf jaar plaatsvindt. De economische crisis, de vluchtelingencrisis en de veranderingen in Europa brachten de Poolse artistiek directeur Adam Szymczyk ertoe de tentoonstelling dit jaar te spreiden over Kassel en de Griekse hoofdstad. Learning from Athens, is de ondertitel van deze Documenta.
Leren van Athene
"Wij waren de eerste partner van Documenta, nadat drie jaar geleden werd bekendgemaakt dat die naar Athene kwam", zegt rector Panos Charalambous in de ateliers van de academie. "De uitwisseling van creatieve ideeën, studenten en kunstenaars is de laatste jaren enorm toegenomen."
Het besluit van Szymczyk om een parallelle manifestatie in Athene te houden is niet voor niets, vindt Charalambous. "We hebben een boeiende kunstscene. Ondanks de crisis, of eigenlijk dankzij, ontstonden allerlei creatieve projecten. Kunstenaars staan hier in de samenleving. En dat trekt buitenlandse curators en artiesten aan."
Talentvolle Griekse en buitenlandse kunstenaars en artiesten vonden in Athene goedkope ruimten om ateliers te vestigen. Nieuwe galeries werden geopend, onafhankelijke projecten gestart en tentoonstellingen georganiseerd. En de straatkunst bloeit.
Street art
"De kunst die uit het hart komt, en uit de ziel, is hier heel erg rauw maar wel duidelijk zichtbaar", zegt kunstliefhebber Jan de Breuk. Hij is gids bij fietstochten in Athene en neemt zijn klanten ook mee langs de Atheense straatkunst.
De Breuk wijst onder meer op de werken van een straatschilder met de initialen WD en van de Grieks-Mexicaanse kunstenaar Alex Martinez. "De straatkunst is in opkomst", zegt hij. "De wijk waar ik zelf woon, Exarcheia, de studentenwijk en ook het anarchistisch hart van de stad zitten er vol mee, maar ook wijken als Psirri, Kerameikos en het centrum. Het kan bloeien omdat het niet wordt verwijderd, het wordt echt als kunst gezien."
Toen De Breuk zes jaar geleden in Athene neerstreek, hoopte hij dat de stad het nieuwe Berlijn zou worden. "Dus dat mensen met creatieve beroepen, bijvoorbeeld graphic designers, hiernaartoe zouden komen. Want de huren zijn hier heel redelijk en Athene is een levendige, dynamische stad. Er gebeurt veel, ook door de crisis."
Juist door de crisis hebben mensen behoefte zich te uiten. De frustratie en de ellende moet eruit.
Een nieuw Berlijn is Athene nog niet, meent hij, maar de aantrekkingskracht is wel groter geworden. De keuze voor Athene van de artistieke directie van Documenta juicht hij toe. De Breuk raadt bezoekers aan vooral goed rond te kijken. "Wat je hier leert is dat kunst een maatschappelijke functie heeft. Juist door de crisis hebben mensen behoefte zich te uiten. De frustratie en de ellende moet eruit. Juist die combinatie van gevoel, schoonheid en esthetiek kan je in Athene heel goed terugvinden."
Na Documenta
De komst van de tentoonstelling zal veel achterlaten, zegt directeur Panos Charalambous. De kunstacademie, gevestigd in een voormalige wolspinnerij, een industrieel complex van 30.000 vierkante meter, heeft van Kassel geld gekregen om ateliers en tentoonstellingsruimten te renoveren.
Maar er is meer nodig om de Griekse moderne kunst echt van de grond te krijgen, vindt Charalambous. "In andere Europese landen zie je dat er mogelijkheden zijn om van kunst te leven. Hier is de overheid nu afwezig." Er is een gebrek aan infrastructuur en aan een mechanisme dat kunstenaars ondersteunt en kunst promoot.
Het nieuwe museum voor hedendaagse kunst is onder druk van de komst van Documenta enkele maanden geleden geopend, na jarenlange vertraging. Het museum moet volgens velen een prominente rol gaan spelen.
"We hebben in ieder geval ook wat van Kassel geleerd", zegt Charalambous. "We hebben nog nooit zo nauw samengewerkt met gemeente, ministeries, musea en galeries. We weten nu hoe belangrijk het is dat niet iedereen in zijn eigen hoekje blijft zitten."