Kopten in Egypte voelen zich al decennia tweederangsburgers

De aanslagen op koptische kerken in Egypte, waarbij vandaag zeker 43 doden vielen, zijn de laatste in een alsmaar groeiende lijst van geweldsincidenten tegen de christelijke minderheid. De kopten in Egypte zijn vaker doelwit sinds het einde van het tijdperk van Hosni Mubarak in 2011.

Christenen in Egypte gaan sinds jaar en dag gebukt onder de veel grotere moslimgemeenschap. De kopten vormen zo'n 10 procent van de bevolking; naar schatting zijn het er 9 à 10 miljoen. Egyptische kopten zijn daarmee de grootste christelijke minderheid in het Midden-Oosten. Maar tegenover hen staan vele tientallen miljoenen moslims.

Veel kopten voelen zich tweederangsburgers en hebben te maken met discriminatie. Amnesty International zegt dat "opeenvolgende Egyptische regeringen" daar veel te weinig tegen hebben gedaan, ook al presenteerden die zich soms als beschermers van de kopten.

Confrontaties

De laatste jaren is het geweld tegen de kopten toegenomen. Onder president Mubarak (1981-2011) was al sprake van sektarisch geweld en discriminatie, maar Mubaraks harde hand voorkwam al te grote spanningen in de Egyptische samenleving.

Aan die relatieve rust kwam een einde toen Mubarak in 2011 na wekenlange protesten het veld moest ruimen. Aan die betogingen hadden overigens ook veel kopten meegedaan. In de periode na Mubaraks val waren er geregeld confrontaties tussen groepen moslims en christenen, met doden tot gevolg.

Ook tussen Egyptische veiligheidstroepen en kopten ging het mis. In oktober 2011 kwamen bijna dertig christenen om het leven toen de politie en het leger hardhandig een einde maakten aan een demonstratie in Caïro, waar kopten hun woede hadden geuit over het in brand steken van een kerk.

Moslimbroederschap

In 2012 kwam een uitgesproken islamist aan de macht: Mohamed Morsi, de leider van de Moslimbroederschap. Hij wilde een islamitischer stempel drukken op Egypte en kwam onder meer met een nieuwe grondwet. Dat kwam de positie van de kopten niet ten goede.

Morsi bleef maar een jaar in functie. Het leger zette hem medio 2013 af, nadat Egyptenaren opnieuw de straat op waren gegaan. Morsi-aanhangers richtten hun woede daarover onder meer op de kopten, die zich tegen Morsi hadden uitgesproken. Er volgden tientallen brandstichtingen en plunderingen van koptische kerken in heel Egypte.

Egypte wordt sinds de zomer van 2013 geleid door Abdul Fatah al-Sisi, die als legerleider verantwoordelijk was voor de afzetting van Morsi. Hij beloofde het land te verenigen. Zo beantwoordde hij de executies van 21 Egyptische kopten door IS met luchtaanvallen op IS-bolwerk Libië. Maar veilig zijn de christenen ook niet onder Sisi, blijkt ook vandaag weer.

Kopten zijn verdeeld over de president, zegt correspondent Sander van Hoorn. "Een deel zegt: hij neemt het geweld tegen ons onvoldoende serieus. Ze vragen zich af hoe het kan dat in een kerk een bom kan ontploffen." Sisi kan en moet meer doen, vinden zij.

"Maar het koptische leiderschap volgt een andere lijn. Dat zegt: de alternatieven voor Sisi zijn nog veel slechter", aldus Van Hoorn. Want ook al is de koptische gemeenschap niet onverdeeld blij met Sisi, onder de streep zien ze liever hem als president dan een islamist. "Dat blijft de angst van veel christenen."

Sinaï

De dubbele aanslag van vandaag is opgeëist door Islamitische Staat. Die terreurgroep pleegde eind vorig jaar ook al een grote aanslag op een koptische kerk in Caïro, met 29 doden tot gevolg. "Het geweld richt zich nu heel erg tegen christenen", zegt Van Hoorn. "Maar het richt zich ook tegen het leger en de politie." Die vechten onder meer in de Sinaï tegen IS, maar krijgen de terreurorganisatie daar niet onder controle. In het gebied sloegen vorige maand nog koptische christenen op de vlucht na moordpartijen door IS.