Een Egyptische boer spreidt geoogste dadels uit over een veld
NOS NieuwsAangepast

'Noord-Afrika in EU-markt? Mijn haren gaan recht overeind staan'

Laat een boer in Tunesië zijn olijven en dadels vrij exporteren naar de EU. De Duitse minister Gerd Müller vindt dat de effectiefste manier om de migrantenstroom vanuit Noord-Afrika aan te pakken.

De minister van Ontwikkelingssamenwerking wil dat een aantal Noord-Afrikaanse landen "integreert in de Europese interne markt". Is dat een goed idee en is het haalbaar? Twee economen nemen de uitspraken van Müller in de Duitse krant Rheinische Post onder de loep.

Lidmaatschap?

"Lid worden van de interne EU-markt? Als je zo'n formulering gebruikt, gaan mijn haren recht overeind staan", zegt Jacques Pelkmans. Hij is hoogleraar interne markten aan het Europa College in Brugge. "Als die Afrikaanse landen lid worden, geldt gelijk vrij verkeer van personen. Dat zal het aantal migranten beslist niet terugdringen op korte termijn."

Steven Brakman, hoogleraar internationale economie van de Rijksuniversiteit Groningen, betwijfelt of de Duitse minister daadwerkelijk wil dat Tunesië, Marokko, Algerije en Egypte helemaal toetreden tot de interne EU-markt. "Ik zie niets over lidmaatschap in het interview." Brakman denkt dat het vooral gaat over vrije toegang tot de Europese afzetmarkt, voor de export van Noord-Afrikaanse landbouwproducten zoals dadels.

Boerenlobby

De prijzen daarvan worden volgens Brakman kunstmatig hoog gehouden om de Europese landbouwsector te beschermen. "De boerenlobby die de markt afschermt, is al jaren een discussie", zegt hij. "Müller gaat aan de Afrikaanse zijde van het verhaal zitten. Heel goed dat daar meer oog voor komt."

Hij is het eens met de Duitse minister dat er een structurele oplossing moet komen voor de honderdduizenden bootvluchtelingen die de Middellandse Zee oversteken. En dat begint bij economische groei in de landen waar mensen massaal vandaan vluchten.

"Ontwikkelingshulp helpt ook, maar de effecten ervan zijn complex en niet altijd positief. Wil je een continent als Afrika helpen, dan moet het van eigen economische ontwikkeling komen." Zonder belemmering exporteren naar Europa kan daar volgens Brakman zeker bij helpen.

Bootvluchtelingen bij Sicilië

Marshallplan

Zijn collega-econoom Jacques Pelkmans denkt dat dat nog lang niet genoeg is. "Een aardige geste is een ding, maar als die minister zegt 'er komen 300.000 bootvluchtelingen naar Italië; we gaan landbouwconcessies doen', dan is het echt zinloos. Om het migrantenprobleem op te lossen, zijn echt andere maatregelen nodig."

Pelkmans denkt dat alleen een soort Marshallplan kans van slagen heeft. Een gigantisch hulpproject, waarmee bijvoorbeeld de Nederlandse economie is herbouwd na de Tweede Wereldoorlog. "Een radicale aanpak voor minstens tien jaar en de landen moeten het echt willen, anders heeft het geen zin." Als speerpunten noemt hij corruptie aanpakken, infrastructuur verbeteren en fors inzetten op technisch onderwijs.

Een man verzamelt mandarijnen op een boerderij in Egypte

Mandarijnen

Pelkmans hamert erop dat Europa al vrijhandelsverdragen heeft met de Noord-Afrikaanse landen en dat er op industrieel vlak "praktisch geen beperkingen" gelden. Maar op het gebied van landbouw is zeker sprake van protectionisme, zegt hij.

"Vooral op typisch mediterrane producten van zuidelijke EU-landen, zoals mandarijnen. Ze hebben in Noord-Afrikaanse landen geleerd die buiten het seizoen te kweken, dan mogen boeren ze hier volop invoeren. Maar tijdens het Europese oogstseizoen worden ze tegengehouden", legt Pelkmans uit.

Dat gebeurt om de Griekse, Spaanse en Italiaanse kwekers te beschermen. Volgens Steven Brakman moet minister Müller deze mensen vooral niet vergeten. "Wat is je antwoord aan deze olijfboeren als ze geen winst meer maken? Economen als ik zeggen dat globalisering en mondialisering per saldo gunstig zijn, maar er zijn ook verliezers."

Ook Pelkmans vind het een dilemma. "Als de boer uit Marokko wint, verliest de teler uit Zuid-Spanje. Het is makkelijk te zeggen 'ik ben tegen protectionisme', maar het is niet zo eenvoudig."

Deel artikel:

Advertentie via Ster.nl