Rekenkamer: bezuinigingen brengen onze rol van waakhond in gevaar
Er wordt momenteel zo stevig bezuinigd op de Algemene Rekenkamer, dat die het kabinet steeds minder goed kan controleren. Die waarschuwing klinkt in het vandaag verschenen jaarverslag van de Rekenkamer.
Volgens Rekenkamer-president Arno Visser spelen soortgelijke problemen bij andere organisaties die opgericht zijn om 'tegenmacht' te organiseren tegenover het kabinet, zoals de Raad van State en de Nationale ombudsman. Maar ook de financiële controle bij ministeries loopt terug.
Het grote risico daarvan is dat het minder duidelijk wordt of belastinggeld wel goed wordt besteed; dat inzichtelijk maken is de kerntaak van de Rekenkamer. "De afgelopen vijftien jaar hebben wij bijvoorbeeld alle miljarden die gemoeid zijn met de koop van de JSF-straaljagers op de voet gevolgd", zegt Visser. "Bij een volgend groot project moeten we ons achter de oren krabben of dat nog wel kan. En hoe minder tegenmacht, hoe minder scherp de overheid over het algemeen opereert."
Banenverlies
De Algemene Rekenkamer moest afgelopen najaar een reorganisatie aankondigen. Die leidt ertoe dat minstens veertig mensen ander werk moeten zoeken. Dat zijn voornamelijk onderzoekers.
Het banenverlies is een direct gevolg van bezuinigingen van de twee kabinetten-Rutte op de eigen ministeries. Daardoor werd er in totaal 3 miljoen euro gekort op de Rekenkamer, die dit jaar onder meer een kritisch rapport over het inburgeringsbeleid publiceerde.
In de meeste andere Europese landen worden rekenkamers gefinancierd door het parlement. Dat is juist om ervoor te zorgen dat regeringen geen geld weghalen bij instanties die als taak hebben diezelfde regeringen scherp op de vingers te kijken.
In Nederland werkt het net iets anders: daar legt de minister van Binnenlandse Zaken een begroting voor 'Hoge Colleges van Staat' zoals de Algemene Rekenkamer voor aan de Eerste en Tweede Kamer.
De Kamerleden nemen vervolgens de finale beslissing over het budget. Tot nu toe hebben zij geen actie ondernomen tegen de bezuinigingen, ondanks een bezorgde brief van de Rekenkamer afgelopen september.
Verdomhoekje
Alex Brenninkmeijer, lid van de Europese Rekenkamer en voormalig Nationaal ombudsman, kan zich de zorgen van Arno Visser goed voorstellen. "Ik zie een tendens waarbij instellingen die de macht controleren, een beetje in het verdomhoekje zitten", aldus Brenninkmeijer.
"Dit soort instanties worden te vaak als een soort buitendiensten van een ministerie beschouwd, zonder dat men goed kijkt naar de belangrijke onafhankelijke en onkreukbare taak die deze instellingen te vervullen hebben. Vertrouwen van mensen is gebaseerd op goede informatie, bijvoorbeeld over de besteding van Europese gelden. Is die er niet, dan is dat niet goed voor dat vertrouwen in Europa."
