Nalatenschap Mata Hari onder de hamer, van babyboek tot broche

• 

  Pauline Broekema

  Verslaggever

Bij leven was ze al een legende en na haar dood voor het vuurpeloton, in 1917, werd de mythe rond de exotische danseres Mata Hari alleen maar groter. Vandaag werden haar spullen geveild: ze leverden bij elkaar 45.000 euro op.

De nalatenschap werd steeds zorgvuldig bewaard door familieleden, totdat een kleinkind besloot dat het tijd werd er afstand van te doen. De familie zag het behoud van de collectie als een plicht, maar ook als een last.

Volgens Julia de Jong van het Amsterdamse veilinggebouw De Zwaan gaf alles wat onder de hamer kwam een goed beeld van de in 1876 in Leeuwarden geboren Margaretha Zelle. Als echtgenote, moeder en gescheiden vrouw. "Het was vooral een tragisch leven." Het waren onder meer foto’s, voorwerpen, meubelstukken en speelgoed van haar twee kinderen.

Een schilderij, gemaakt door een Franse schilder, ging weg voor 6000 euro.

Het meest treffende voorbeeld van het persoonlijke karakter van de nalatenschap vindt zij het babyboek, vertelde ze eerder vandaag. Margaretha en haar man Rudolph MacLeod hielden zorgvuldig de vorderingen van hun kinderen bij. Over hun zoontje werd genoteerd: "Norman is een voorlijk kindje en zijn lachjes geven heel wat zonneschijn in ons huis."

Het boekje is niet helemaal gevuld, het eindigt met lege bladzijden. "Want Norman overleed toen hij 3 jaar was. Dat vooral maakt wat mij betreft indruk."

Dochter Non overleed op haar negentiende. Er is een kinderfoto van haar. Ze draagt een mutsje en manteltje van bont. "Vermoedelijk is de foto genomen op het Museumplein, waar in die tijd ook al een schaatsbaan was." Een rammelaar van de kinderen, een geboortebeker van Norman, het bureau van het echtpaar: het ging allemaal onder de hamer.

Een deel van de collectie wordt geschonken aan het Friese archief Tresoar in Leeuwarden. "Dat zijn brieven van MacLeod aan zijn dochter, haarlokken van de kinderen en de graflinten van de bloemstukken op hun kist."

Op een schildersezel stond het pronkstuk van de veiling: een tekening die werd afgedrukt in een tijdschrift. Toen Zelle vanuit Frankrijk probeerde terug te keren naar Nederland moest ze vanwege de oorlog via Engeland reizen. Daar werd ze aangehouden en verhoord. Scotland Yard toonde haar het tijdschrift. Of zij het was? Dat kon ze niet ontkennen en ze werd uitgezet naar Frankrijk.

Vlak voor haar dood schonk ze een bewonderaar een broche. Hij moest het sieraad aan haar dochter geven. Maar toen het jaren later in Nederland aankwam, was Non overleden.​

De ex-echtgenoot van Zelle bewaarde twee ansichtkaarten met een afbeelding van Mata Hari als danseres. Op de achterkant noteerde MacLeod: gefusilleerd 15-10-1917.