'Hoe verder van Amsterdam, hoe groter de winst van rechts'
Het is hét verhaal van de afgelopen verkiezingen: Nederland is rechtser gaan stemmen. Op links won GroenLinks weliswaar flink, maar dat werd weer teniet gedaan door het forse verlies van de PvdA.
Globaal genomen schoven alleen de steden Amsterdam en Utrecht iets op naar links. Buiten de Randstad werd deze keer veel rechtser gestemd. "Hoe verder je van Amsterdam af gaat, hoe groter de winst van rechts is", zegt electoraal geograaf Josse de Voogd.
Verrechtsing
Die 'verrechtsing' was vooraf eigenlijk al te voorspellen, zegt De Voogd. "We hebben bij de laatste verkiezingen steeds gezien dat als het tijdens de campagne vaak gaat over culturele thema's, zoals nu met immigratie, dat de provincie opschuift naar rechts. Dat hebben we in 2010 bijvoorbeeld ook gezien. Met Cohen als lijsttrekker van de PvdA ging het ook toen vaak over zaken als immigratie en gelijke kansen."
Ligt tijdens de campagne de nadruk op sociaal-economische onderwerpen, zoals in 2006 en in 2012 toen het vaak ging over bezuinigingen, dan is het andersom. "Dan maken ze juist in de provincie de switch naar links."
In de provincie wordt vaak anders gedacht dan in de Randstad, zegt De Voogd. "In de periferie zijn ze meer sociaal-conservatief georiënteerd en meer op de groep gericht. Ze hebben daar bijvoorbeeld niet zoveel met globalisering. Veel industrieën aan de randen van het land zijn daar weggetrokken als gevolg van de globalisering, terwijl steden als Amsterdam juist opbloeien door diezelfde globalisering."
Een gat in het Nederlandse politieke landschap ligt ten grondslag aan die voortdurende omslag in de provincie, zegt De Voogd. "Er is een gebrek aan een partij die cultureel rechts is en sociaal-economisch links. Dat is wat ze in de provincie, en vooral aan de randen van ons land, graag zien."
De PVV is voor veel mensen in de provincie economisch te rechts, zegt De Voogd. "En de SP en de PvdA zijn op cultureel gebied weer te links. Zolang er geen partij is die in dat gat springt, zullen mensen die de ene keer op de PVV stemmen de volgende keer weer voor bijvoorbeeld de SP gaan."
