50 jaar ETA: 800 doden en duizenden jaren gevangenisstraf
De mededeling van de Baskische terreurorganisatie ETA komt als een verrassing, zegt correspondent Edwin Winkels. De militante afscheidingsbeweging maakte vandaag bekend dat deze al zijn wapens gaat inleveren.
"We hadden al een tijdlang niets meer van de ETA gehoord", zegt Winkels in het radioprogramma Nieuws en Co. "Maar ze pleegden al heel lang geen aanslagen meer. In 2011 kondigde de ETA eenzijdig een wapenstilstand af. Dat was voor de Spaanse regering niet voldoende; die wilde dat de beweging de wapens inleverde en zou ophouden te bestaan."
Door nu de wapens in te leveren, hoopt de ETA dat de regering met de volgende stap komt, zegt Winkels. "De beweging wil namelijk graag dat de ETA-leden die in de gevangenis zitten, zo'n 350 wereldwijd, de rest van hun straf in Baskenland mogen uitzitten. Dat hopen ze voor elkaar te krijgen met deze ontwapening."
Sinds de wapenstilstand wordt in Baskenland geregeld gedemonstreerd door duizenden mensen die willen dat veroordeelde ETA-leden overgeplaatst worden naar gevangenissen in Baskenland.
In 1961 laat de ETA voor het eerst van zich horen. Activisten proberen een trein met daarin aanhangers van de Spaanse dictator Franco te laten ontsporen, maar dat mislukt. Zeven jaar en enkele kleine overvallen en bomaanslagen later valt de eerste dode door ETA-geweld. Op 7 juni 1968 komt een lid van de Spaanse Guardia Civil om bij een vuurgevecht in Aduna.
In de jaren die volgen pleegt de ETA vooral kleinschalige aanslagen, waarbij voornamelijk politieagenten en politici doelwit zijn. In 1980 vallen zo in totaal meer dan honderd doden. Het is daarmee het bloedigste jaar uit de geschiedenis van de ETA.
Autobommen
Halverwege de jaren 80 neemt het geweld serieuzere vormen aan. In juli 1986 komen twaalf jonge leden van de Guardia Civil om het leven als in Madrid een autobom ontploft vlak bij een politiebus waar de dienders in zitten. Enkele tientallen mensen raken gewond. De aanslag vindt plaats de dag voordat het nieuw gekozen Spaanse kabinet aantreedt.
In de nasleep van deze aanslag worden zes ETA-leden gearresteerd. Hoofdverdachte Antón Troitiño wordt in 1989 voor deze en andere aanslagen veroordeeld tot een celstraf van ruim 2700 jaar. Toch komt hij in 2011 alweer vrij, omdat onder de Spaanse wet ten tijde van de strafoplegging iemand niet langer dan dertig jaar in de gevangenis hoeft te zitten. Ook krijgt hij een aantal jaar aftrek wegens goed gedrag.
Autobom
Op 19 juni 1987 pleegt de ETA zijn bloedigste aanslag. 21 mensen worden gedood als in een parkeergarage onder een winkelcentrum in Barcelona een autobom explodeert. Opvallend is dat bij deze aanslag uitsluitend burgers om het leven komen.
Twee jaar later worden ETA-leden Domingo Troitiño en Josefa Ernaga beiden veroordeeld tot 794 jaar gevangenisstraf en een miljardenboete. In 2003 worden Rafael Caride Simon en Santi Potros tot 790 jaar celstraf veroordeeld voor het bedenken van de aanslag.
In december van 1987 jaar komen elf leden van de Guardia Civil om bij een aanslag met een autobom in Zaragoza. 88 mensen, onder wie veel burgers, raken gewond. Vijf ETA-leden worden opgepakt en krijgen celstraffen, variërend van tien tot meer dan 2000 jaar.
In de daaropvolgende decennia werden vooral kleinere aanslagen gepleegd, totdat in 2011 de ETA een wapenstilstand afkondigde. Het inleveren van de wapens heeft nu dan ook vooral symbolische waarde, zegt Edwin Winkels.
"De wapens werden al jaren niet meer gebruikt. Het zullen bij elkaar niet meer dan 200 geweren en granaten zijn. Als alles is ingeleverd, dan is na 50 jaar van aanslagen en 800 doden daarmee de vrede terug in Spanje."
