'U kijkt zo lief': een terugblik op 50 jaar tv-debatten
“U kijkt zo lief”, is een uitspraak van Jan Peter Balkenende (CDA) aan het adres van presentator Mariëlle Tweebeeke tijdens een lijsttrekkersdebat voor de Tweede Kamerverkiezingen van 2010.
“Hij bedoelde natuurlijk te zeggen: U kunt me nog zo lief aankijken, maar ik ga u geen antwoord geven”, zegt CDA –campagneveteraan Jack de Vries. “Maar Balkenende had de neiging om zinnen in te slikken of ze niet helemaal af te maken. Toen ik het hoorde, dacht ik: knip-knip, dat is er weer een die het archief in gaat.”
Dat blijkt.
Herman van der Zandt duikt voor de NOS in de ruim 50-jarige geschiedenis van lijsttrekkersdebatten op televisie en constateert dat een ongeluk in een klein hoekje zit.
Macht
Vlak voor de verkiezingen staat er voor de politici een hoop op het spel. Het aantal zwevende kiezers lijkt bij elke verkiezing groter te worden en het gaat vaker mis dan goed. Joop den Uyl (PvdA) in 1986, Elco Brinkman (CDA) in 1994, Ad Melkert (PvdA) en Hans Dijkstal (VVD) in 2002, Job Cohen (PvdA) in 2010 en Emile Roemer (SP) in 2012 kunnen er over meepraten.
Ze doen het om uiteenlopende redenen niet goed in een lijsttrekkersdebat en dat kost zetels, in sommige gevallen zelfs de macht. In het programma 'U kijkt zo lief' zien we de hoogte- en de dieptepunten uit een tv-genre dat in 1960 is komen overwaaien uit de Verenigde Staten.
Daar stonden toen de presidentskandidaten Kennedy en Nixon live in een tv-debat tegenover elkaar. Dat debat is destijds ook in Nederland uitgezonden en de NTS (de voorganger van de NOS) ging daags erop verhaal halen bij enkele BN’ers van die tijd: Dr. Loe de Jong, Annie M.G. Schmidt en minister van Buitenlandse Zaken Joseph Luns. Ze zijn niet enthousiast.
In de loop van de jaren krijgen Nederlandse debaters in de gaten dat het niet alleen maar gaat om argumenten, feiten en dossierkennis tijdens televisiedebatten. Uitstraling en non-verbale expressie zijn minstens zo belangrijk.
'U kijkt zo lief', vanavond om 20.30 uur op NPO 2 en NOS.nl