Inhoudelijk debat zonder 'gamechangers'
In het eerste grote tv-debat van deze verkiezingscampagne hebben de aanwezige lijsttrekkers elkaar niet al te hard aangevallen. Daarvoor hebben ze elkaar na de verkiezingen waarschijnlijk te hard nodig. Het RTL-debat kende geen 'gamechangers', momenten die een grote rol kunnen gaan spelen in de komende weken.
Niemand maakte een echte uitglijder, concludeert Ron Fresen. "Wat er gebeurde was eigenlijk wel te verwachten." CDA-lijsttrekker Buma probeerde zich af te zetten tegen de linkse partijen, vooral op een onderwerp als de omgang met de islam. Hij hoopt vooral stemmen te winnen bij de VVD en de PVV.
Er waren veel aanvallen op GroenLinks-leider Klaver. Hij werd drie keer uitgedaagd voor een een-op-een-debat. Volgens Ron Fresen hopen vooral D66 en de PvdA stemmen bij hem weg te halen.
Grote afwezigen
VVD en PVV waren de grote afwezigen in de Rode Hoed. Ze trokken hun medewerking in nadat RTL had besloten meer dan de eerst afgesproken vier lijsttrekkers uit te nodigen. Uit de peilingen zal moeten blijken of ze daar verstandig aan hebben gedaan, zegt Fresen.
"Maar over het algemeen geldt dat wegblijven niet gewaardeerd wordt door de kiezer." Verschillende lijsttrekkers wezen nog eens fijntjes op de afwezigheid van Rutte en Wilders. "Als je premier wilt worden, moet je het debat niet uit de weg gaan", zei CDA-leider Buma.
Aan het eind van het debat vroeg presentator Frits Wester de lijsttrekkers naar een voorkeurscoalitie. Jesse Klaver van GroenLinks ziet het liefst de vijf aanwezige partijen (PvdA, SP, CDA, D66 en GroenLinks) samenwerken.
Eerste Kamer
Buma is er juist van overtuigd dat die coalitie er nooit gaat komen, omdat die geen meerderheid zou hebben in de Eerste Kamer. Maar dat klopt niet, want de vijf partijen hebben 43 van de 75 zetels in de senaat.
D66 denkt met alle partijen te kunnen samenwerken. "Zelfs met de SP", zei lijsttrekker Pechtold. De SP zelf wil vooral de VVD buiten de nieuwe regering houden. "Als je kijkt naar wat we willen veranderen, dat kan niet in een kabinet met de VVD", zei partijleider Roemer.
PvdA-lijsttrekker Asscher wil het liefst een links-progressieve regering. "Maar ik kan ook samenwerken met mensen aan de andere kant van het politieke spectrum."