Brief van ter dood gebrachte Februaristaker duikt op
Een oproep van het Stadsarchief Amsterdam naar foto's en persoonlijke verhalen van mensen die meededen aan de Februaristaking heeft een unieke brief opgeleverd: de afscheidsbrief van een van de initiatiefnemers aan zijn dierbaren. De brief is van Willem Kraan. Hij was stratenmaker en samen met Piet Nak de drijvende kracht achter de staking in 1941. Gewone mannen, lid van de communistische partij CPN, de één stratenmaker, de ander werkzaam bij de gemeentereiniging.
De brief kwam boven water na de oproep die het Stadsarchief vorig jaar deed. Veel media besteedden er aandacht aan en dat trok de aandacht van Ellen Hettinga, kleindochter van Kraan.
Zij leverde een foto van haar opa aan en de afscheidsbrief aan zijn geliefden die hij op 19 november 1942 schreef, de dag dat hij door de Duitsers werd gefusilleerd in Soesterberg. Die brief, die nu in het bezit is van het Verzetsmuseum, is de meest opmerkelijke vondst die de oproep opleverde.
Want anders zou zij zich nog schamen voor haar Pappie en dat hoeft niet hoor, want een verrader ben ik niet, ik val voor mijn ideaal, en ik hoop dat dit niet voor niets is.
De Februaristaking was de grootste staking tegen de Jodenvervolging in Europa. Nu bijna 76 jaar geleden brak op 25 februari een grote staking uit in Amsterdam. Dat gebeurde na de eerste razzia’s waarbij honderden Joodse burgers werden opgepakt door de Duitsers.
De trams stonden stil en duizenden arbeiders en ambtenaren weigerden te werken uit solidariteit met de Joden die in hun stad werden vervolgd. De staking sloeg over naar andere steden en delen van het land en duurde twee dagen.
De namen van de stakende arbeiders en ambtenaren zijn bekend uit documenten in de archieven, maar naar portretten van de stakers was niet eerder gezocht. Na de oproep dook er allerlei materiaal op.
Het archief kreeg ook de beschikking over de aanstellingsbrief waarmee Kraan in 1934 ambtenaar werd, distributiekaarten en een pasfoto.
Op de tentoonstelling Stad in Oorlog, Amsterdam 1940-1945, die het Stadsarchief samen met het NIOD en WBooks heeft ingericht, is veel materiaal over de Februaristaking te zien. De expositie loopt tot en met 14 mei. De afscheidsbrief van Kraan is er overigens niet te zien.