Advocaten: veel verkiezingsprogramma's ondermijnen rechtsstaat
Veel verkiezingsprogramma's staan op gespannen voet met de rechtsstaat. Dat concludeert een commissie die voor de Nederlandse Orde van Advocaten de programma's heeft bekeken. Voorzitter Wouter Veraart van de commissie spreekt van een zorgwekkende ontwikkeling in een turbulente tijd.
Bijna alle onderzochte programma's voor de Tweede Kamerverkiezingen bevatten maatregelen die de rechtsstaat kunnen verzwakken, en zo'n 40 procent heeft voorstellen die er regelrecht mee in strijd zijn, zegt de commissie. De commissie heeft de programma's bekeken van dertien partijen die nu minimaal twee zetels hebben in de Kamer.
Ik vind dat veel rode lichten. Ten opzichte van de vorige doorlichting die we hebben gedaan zijn het er twee keer zoveel.
Spierbalmaatregelen
Van de onderzochte partijen hebben er vijf 'rode lichten' gekregen. Dat zijn er percentueel twee keer zoveel als de vorige keer. Een rood licht betekent dat een voorstel lijnrecht in strijd is met miniumumeisen. Volgens de commissie gaat het dan vaak om 'spierbalmaatregelen'. Dikwijls spelen de maatregelen in op zorgen over immigratie en angst voor terrorisme en jihadisme.
Voorbeelden van voorstellen met een rood licht zijn een verbod op buitenlandse financiering van moskeeën (CDA), denaturalisatie van criminelen met een dubbele nationaliteit (VNL), het niet toelaten van immigranten uit islamitische landen (PVV), het desnoods stateloos maken van Nederlanders die zich aansluiten bij een terroristische organisatie (VVD) en het opeisen van rechten voor christenen die aan andere groepen worden onthouden (SGP).
De voorstellen zijn zo drastisch dat ze zelf ingaan tegen de vrijheden die we in ons land hebben.
De commissie vindt deze plannen in strijd met geldende mensenrechten of openlijk discriminerend ten opzichte van bepaalde groepen burgers. Volgens Veraart gaan het om zulke drastische voorstellen dat ze zelfs ingaan tegen de vrijheden die we in Nederland hebben.
Meer aandacht voor waarde rechtsstaat
Koploper in de lijst met rode lichten is de PVV met vijf. Regeringspartij VVD heeft er twee. Veraart noemt het "griezelig" dat de VVD van plan is de directe werking van mensenrechten uit internationale verdragen af te schaffen.
De commissie benadrukt dat ook diverse partijen meerdere 'groene lichten' scoren. Daar gaat het om voorstellen die de rechtsstaat juist zouden kunnen versterken. Genoemd worden ChristenUnie, D66, Denk, GroenLinks, PvdA, Partij voor de Dieren en SP. Volgens de onderzoekers is het in het algemeen positief dat partijen in hun programma's meer aandacht besteden aan de waarde die de rechtsstaat voor ons allemaal heeft.