'Laptop vergroot ongelijkheid in het onderwijs'
Het toenemend gebruik van digitale leermiddelen vergroot de ongelijkheid op school, vinden ouderorganisatie Ouders en Onderwijs, stichting Leergeld en de VO-raad, de koepel voor middelbare scholen. Zij willen dat computerapparatuur onder de Wet gratis schoolboeken gaat vallen.
Op sommige middelbare scholen moeten ouders voor 1200 euro een laptop van Apple aanschaffen die hun kind in de klas moet gebruiken. Op andere scholen krijgen brugklassers gratis een tablet.
"In het onderwijs ontstaat een nieuwe praktijk van verplichte ouderbijdragen voor tablets en laptops. Het gaat daarbij om forse bedragen per leerling", schrijft het ouderplatform aan de Tweede Kamer.
Veel ouders klagen dat scholen hen dwingen dure tablets of laptops aan te schaffen. Als ze dat niet doen moeten ze op gesprek komen of kunnen leerlingen bepaalde vakken niet volgen. Een aantal ouders kreeg zelfs het advies een andere school te zoeken.
Middelbare scholen zijn bezig met een inhaalslag als het gaat om digitalisering. Veel brugklassers werken komend jaar op een tablet of laptop. Maar met de rekening daarvan gaan scholen dus verschillend om.
"Soms noemen ze het vrijwillig, maar brengt dat zo veel praktische bezwaren met zich mee dat het eigenlijk een wassen neus is. Soms stellen ze gewoon een verplichting", zegt Mark Weghorst van Ouders en Onderwijs.
Uit een steekproef die hij hield onder 65 scholen bleek dat op 47 scholen ouders onder druk worden gezet om een apparaat aan te schaffen. Slechts vijf scholen waren duidelijk over het al dan niet vrijwillige karakter van ouderbijdragen en goedkopere alternatieven.
Veel ouders moeten steeds meer uit eigen zak betalen, bijvoorbeeld voor schoolreisjes of extra lessen. De bijdrage voor een tablet of laptop komt daar nog bovenop.
Een voorbeeld: de eigen bijdrages voor een scholengemeenschap in Zwijndrecht voor eerstejaars zijn tussen de 350 en de 1300 euro, en daar komen de kosten van een verplichte tablet van 540 euro nog bij. Daar meldt de school bij dat ouders de tablet "moeten aanschaffen".
Stichting Leergeld ziet de problemen van ouders met de bijdrages voor scholen dagelijks. "Ouders die boekenpakketten alleen meekrijgen als ze ter plekke een tablet betalen. Of scholen die zeggen: als je niet betaalt, zoek je maar een andere school. Ouders voelen zich echt onder druk gezet."
Zelf vergoedt de stichting de tablets of laptops ook niet. "Wij willen aanvullen wat de overheid hoort te doen."
Worsteling voor scholen
Ook de VO-raad vindt het ingewikkeld wie er moet betalen voor de digitalisering. De organisatie wijst erop dat scholen zelf ook geen geld hebben om de apparaten te betalen. "Schoolboeken worden via de wet vergoed, laptops niet. Juridisch moet een school alle benodigde leermaterialen aanschaffen, maar dat gaat gewoonweg niet. Scholen vragen dan noodgedwongen een eigen bijdrage aan ouders."
Dat kan de drempel voor ouders met een kleine beurs vergroten, erkennen de scholen. De VO-raad steunt daarom de oproep van ouders voor een verruiming van de Wet gratis schoolboeken.
Mooi instrument
Ricardo Driedijk is ict-adviseur voor de Almeerse Scholen Gemeenschap (ASG). Hij worstelt met het thema in de praktijk. "We zien in zo'n persoonlijk apparaat een mooi instrument voor meer maatwerk in het onderwijs."
Maar de apparaten, en de systemen die zij vragen, kosten geld, en dat hebben de scholen niet. De Almeerse scholen kiezen dan bijvoorbeeld voor een gedeeltelijke eigen bijdrage van ouders. "Digitaal vaardig zijn is belangrijk en daarmee is de financiële onhoudbaarheid een maatschappelijk probleem."
Kinderen van ouders die de bijdrage hebben betaald, nemen de tablet mee naar huis. Leerlingen die geen eigen bijdrage konden betalen, laten hem achter.
Driedijk: "In Almere zijn veel ouders met een krappere beurs. Die letten bij hun schoolkeuze al op de eigen bijdrages. We zien hier dat die groep voor een bepaalde school kiest die minder eigen bijdragen heeft, terwijl rijkere kinderen kiezen voor andere scholen. Dat versterkt het probleem van witte en zwarte scholen."
Ook binnen de klas is dat zichtbaar. "Kinderen van ouders die de bijdrage hebben betaald, nemen de tablet mee naar huis. Leerlingen die geen eigen bijdrage konden betalen, laten hem achter."
De Inspectie van het Onderwijs zegt in de toekomst nadrukkelijker te willen kijken naar ouderbijdrages op scholen. Ouders kunnen hun ervaringen ook melden. Maandag debatteert de Tweede Kamer over ongelijkheid in het onderwijs. Behalve over de ouderbijdragen gaat het dan ook over schaduwonderwijs.
