Drie kandidaten voor het voorzitterschap van het Europees Parlement: Gianni Pittella, Guy Verhofstadt en Antonio Tajani

Welke Italiaan wordt nieuwe voorzitter van het Europees Parlement?

  • Bert van Slooten

    Redacteur Brussel

  • Bert van Slooten

    Redacteur Brussel

De baan van voorzitter van het Europees Parlement is populair. Maar liefst zeven politici - drie Italianen, twee Belgen, een Brit en een Roemeen - willen de vertrekkende Duitser Martin Schulz opvolgen. En dus heerst er iets van verkiezingskoorts in Brussel. Dinsdag is de eerste ronde van een geheime stemming.

De hele week waren er hoorzittingen en debatten waarbij de kandidaten vragen moesten beantwoorden over een Europees leger, sancties tegen Polen, of de onderhandelingen over vrijhandelsverdragen verder moeten gaan en of de voertaal in Europa, na het vertrek van de Britten, Engels moet blijven. Hoewel de drie Italianen nauwelijks Engels spreken, was het antwoord toch volmondig ja.

De strijd lijkt vooral te gaan tussen de twee grote machtsblokken in het Europees Parlement: de christendemocraten, die de Italiaan Antonio Tajani als kandidaat hebben, en de sociaaldemocraten met Gianni Pittella, ook Italiaan.

  • EPA
    Gianni Pittella, kandidaat voor de sociaaldemocraten
  • EPA
    Antonio Tajani, kandidaat voor de christendemocraten

Er is twee jaar geleden een achterkamertjesafspraak gemaakt tussen die grote blokken in het parlement, dat de christendemocraten nu aan de beurt zijn om de voorzitter te leveren. De voorman van de christendemocraten, de Duitser Manfred Weber, publiceerde deze week een document waarin staat dat halverwege de zittingstermijn zijn partij de nieuwe voorzitter mag leveren. Hij wil nu dat de anderen die afspraak nakomen en dat Tajani op het schild wordt gehesen.

Maar de andere partijen willen onder die belofte uit. Ze vinden dat de macht van de christendemocraten in Europa veel te groot is en schuiven nu toch ook eigen kandidaten naar voren.

De sociaaldemocraat Pitella wordt gezien als de grootste uitdager en de liberaal Guy Verhofstadt wordt vanwege zijn bekendheid en invloed gezien als de mogelijke outsider.

Er is ook een nieuwe situatie ontstaan in de Europese politiek. Na de verkiezingen van 2014 was het feest in het parlement: voor het eerst had het parlement de macht gegrepen en er zelf voor gezorgd dat Juncker voorzitter werd van de nieuwe Europese Commissie. De macht van de lidstaten was daarmee ingeperkt en nu was de tijd van het parlement aangebroken.

"Eindelijk echte invloed", was de meest gehoorde kreet in die dagen. Die invloed is de afgelopen twee jaar echter behoorlijk tegengevallen. Er zijn, mede door toedoen van Eurocommissaris Timmermans, minder regels en wetten naar het parlement gekomen en bij echt belangrijke besluiten staan de Europese volksvertegenwoordigers buitenspel.

Alle belangrijke besluiten over Turkije zijn door de regeringsleiders genomen en de brexit-onderhandelingen worden door Michiel Barnier gedaan, namens de Europese Raad en de Europese Commissie. Verhofstadt is formeel onderhandelaar namens het parlement, maar heeft nog steeds geen plek aan de tafel waar de gesprekken gaan plaatsvinden.

Guy Verhofstadt, kandidaat voor Alde

De invloed van het parlement is de afgelopen jaren verder afgenomen, omdat veel politieke afspraken gemaakt werden in achterkamertjes. De toppolitici van het parlement en de Europese Commissie maakten wekelijks afspraken in een Brussels restaurant over belangrijke onderwerpen, in een overleg dat bekendstaat als 'de grote vijf'.

Volgens Manfred Weber, de fractievoorzitter van de christendemocraten, is dat juist goed. "We hebben zo veel meer invloed. We praten mee." Maar dat meepraten zorgt ervoor dat met name de kleinere fracties gefrustreerd zijn, omdat verreweg het grootste deel van de 751 Europarlementariërs daardoor buitenspel is komen te staan.

Handjeklap

Bij de Groenen komt de stoom uit de oren als ze het over de 'deals' hebben. Voor de fractie van de Groenen, waarbij GroenLinks is aangesloten, is er maar één ding belangrijk bij de keuze voor de nieuwe voorzitter. "We moeten gehoord worden. We moeten alleen onze stem geven aan de kandidaat die ons ook de ruimte geeft", vat een Duitse parlementariër het samen.

De sociaaldemocraat Pittella heeft dat begrepen. Bij een hoorzitting zegt hij dat het voorbij moet zijn met het handjeklap. "Geen speciale overlegjes meer. Ruimte voor het parlement."

Manfred Weber is het maar voor een deel met hem eens. "Het parlement heeft behoefte aan een neutrale voorzitter die alle democratische partijen de ruimte geeft. Maar het zou zo dom zijn om geen afspraken meer te maken met de Europese Commissie, dan geef je namelijk alle invloed die je langzaam veroverd hebt, in één klap weg."

Kleine opstand

Dinsdag is de eerste ronde van de geheime stemming en dan zal blijken of de verschillende fracties zich aan de fractiediscipline houden. Als dat gebeurt, zal de strijd dus gaan tussen de Italianen Tajani en Pitella.

Bas Eickhout van GroenLinks hoopt op een kleine opstand. "Als blijkt dat de Italianen niet voldoende steun hebben, zowel bij de christendemocraten als de sociaaldemocraten, dan kan misschien een andere kandidaat toch nog een kans hebben."

Deel artikel:

Advertentie via Ster.nl