Politieonderzoek na een liquidatiepoging
NOS NieuwsAangepast

Mismoedige rechercheur stopt onderzoek: het is water naar de zee dragen

  • Remco Andringa

    Redacteur politie en justitie

  • Remco Andringa

    Redacteur politie en justitie

Een rechercheur had het precies uitgevogeld: wie er achter hennepkwekerijen zat, hoe de criminele organisatie was opgebouwd, hoe de winst werd weggesluisd naar het buitenland. Toch werd er geen onderzoek opgestart. Te weinig mensen en de zaak had geen prioriteit. De rechercheur: "Uiteindelijk ben ik maar gestopt met het opmaken van dit soort rapportages. Het is water naar de zee dragen."

De opmerkingen staan in een vertrouwelijk rapport van de top van de politie en het Openbaar Ministerie, dat vandaag uitlekte. In het stuk wordt een beeld geschetst van onmachtige opsporingsautoriteiten, die de strijd tegen criminelen dreigen te verliezen.

Wat is er aan de hand?

Volgens officiële cijfers daalt de criminaliteit in Nederland. Maar de politie, het OM en gemeenten hebben een ander beeld. Volgens hen neemt de misdaad helemaal niet af. Zij zeggen dat er op een groot deel van de criminaliteit gewoon geen zicht is.

Om wat voor criminaliteit gaat het dan?

Vaak gaat het om kleine delicten, zoals vandalisme of een fietsendiefstal. De politie heeft er geen weet van omdat er geen aangifte van wordt gedaan. Dat geldt ook voor digitale criminaliteit, zoals phishing of oplichting via Marktplaats.

Maar ook zwaardere vormen van criminaliteit blijven buiten beeld, omdat niemand er naar zoekt. Daarbij valt te denken aan fraude, corruptie en drugshandel. De greep van de georganiseerde misdaad op bepaalde gemeenten is groot, bleek eerder deze week nog.

Toch hebben politie en justitie te weinig capaciteit en expertise om diepgravend onderzoek te doen naar netwerken en geldstromen. In plaats daarvan proberen ze vooral te 'scoren' in eenvoudiger onderzoeken.

Hoeveel criminaliteit blijft buiten beeld?

Mogelijk miljoenen delicten. Het rapport stelt dat slechts een op de vijf misdrijven officieel geregistreerd wordt. In 2015 waren er bijna een miljoen aangiften. Dat verhoudt zich niet tot het aantal mensen dat zegt slachtoffer van criminaliteit te zijn geweest. Volgens het rapport ligt dat – omgerekend – op zo’n 4,5 miljoen mensen.

Dan zijn er ook nog zaken waar de politie wel van op de hoogte is, maar die niet worden opgepakt. Het kan gaan om vermoedens van het downloaden van kinderporno, sporenonderzoek naar een inbraak of het opnieuw nalopen van een cold case.

Doet de politie z’n best niet?

In de regel wel. Maar de politie heeft het razend druk gekregen. De afgelopen tijd waren agenten druk met de vluchtelingenstroom en de maatschappelijke onrust die daarmee gepaard ging. Spanningen waren er bijvoorbeeld ook na de couppoging in Turkije, waarbij de politie ook in Nederland demonstraties in goede banen moest leiden.

Verder slokten verwarde personen veel kostbare tijd op en was de politie volop bezig met jihadisten. Rechercheurs moesten soms letterlijk al hun andere zaken loslaten om zich acuut bezig te houden met onderzoeken naar mogelijk terrorisme.

Hoeveel zaken worden wél in behandeling genomen?

Ook hier schetst de notitie geen rooskleurig beeld. Van alle aangiften wordt meer dan de helft meteen terzijde geschoven. De politie ziet geen reden voor nader onderzoek. Er is dan bijvoorbeeld geen enkel aanknopingspunt om de zaak op te lossen. Mogelijk is dat in enkele tienduizenden zaken ten onrechte, stelt het rapport.

Uiteindelijk leidt een op de vijf aangiften daadwerkelijk tot vervolging van een verdachte. Opvallend detail: vooral als het gaat om oplichting via internet worden bijna alle zaken direct afgewezen door het Openbaar Ministerie. Een verklaring geeft het rapport daarvoor niet.

Hoe erg is het dat politie en OM maar een fractie van de misdaad aanpakken?

Heel erg, volgens het rapport. Het risico is dat mensen hun vertrouwen verliezen in het strafrecht. Wat bij criminelen het gevoel versterkt dat ze ongestraft hun gang kunnen gaan.

De grotere boeven verschuilen zich ook nog eens achter ingewikkelde financiële constructies in het buitenland en doen hun duistere zaken online, ver buiten het bereik van de Nederlandse opsporingsdiensten. Worst case scenario: politie en OM verliezen definitief de strijd tegen de misdaad.

Deel artikel:

Advertentie via Ster.nl