'Ik zou niet verbaasd zijn als Rusland ook in Nederland hackt'
Gelekte e-mails van Mark Rutte? Nepnieuws over Geert Wilders? Een seksvideo van Lodewijk Asscher? Zou de verkiezingsmanipulatie die we de afgelopen tijd in de VS zagen ook rond de verkiezingen in Nederland kunnen plaatsvinden? "Ik zou zeker niet verbaasd zijn", zegt Ronald Prins van internetbeveiligingsbedrijf Fox-IT, dat ook samenwerkt met de overheid.
Digitale aanvallen en lastercampagnes via internet zijn goedkoop en effectief. Bovendien kunnen daders moeilijk worden opgespoord en nog moeilijker worden vervolgd. Daardoor is er bijvoorbeeld nog steeds geen hard bewijs over wie de hacks in de VS uitvoerde, al wijzen Amerikaanse veiligheidsdiensten naar Rusland. De AIVD stelt dat Rusland ook in ons land actief is, evenals China en Iran.
Zeker in aanloop naar de verkiezingen van 15 maart is ons land interessant, denkt Prins. "Als je ziet wat ze in Amerika bereikt hebben zou het heel erg gek zijn als ze dat niet in Nederland zouden doen, of elders in Europa." Ook in Frankrijk en Duitsland zijn dit jaar immers verkiezingen.
"Ik roep het al jaren: we zijn snel aan het digitaliseren, zonder de negatieve gevolgen te kennen", waarschuwt Prins. "Als de staatsorganen van Rusland goed hun best doen om ergens binnen te dringen, dan weet je zeker dat ze binnenkomen."
"Dingen als nepnieuws zullen we zeker zien. Dat was zo makkelijk om te doen", voorspelt Prins. Ook vermoedt hij dat de Russen op de netwerken van politieke partijen zullen proberen te komen. "Wat je ziet is dat binnen de overheid staatsgeheimen natuurlijk wel goed worden beveiligd, maar politieke partijen zelf niet."
Zo bleek een simpel phishing-mailtje genoeg bij de Clinton-campagne: campagneleider Podesta zette per ongeluk de deur open voor de hackers door te reageren op een mail waarin gevraagd werd om zijn wachtwoord aan te passen.
"Ze maken professionele phishingmails, waar ook mensen intrappen die wel getraind zijn. Je kan nog zoveel bewustwordingscursussen geven, er is altijd wel iemand die niet oplet als je een mail naar tien fractieleden stuurt", zegt Prins. "Eigenlijk kunnen partijen er zelf niet veel aan doen. Er is actie vanuit de overheid voor nodig. Inlichtingendiensten moeten netwerken doorlichten, om te zien of ze nu niet al binnen zitten. Professionals moeten alles continu in de gaten houden."
Zerosumgame
Op welke partij Rusland bij de Nederlandse verkiezingen zijn pijlen zou willen richten, blijft uiteraard speculeren. "Het is duidelijk dat Poetin op dit moment heel gecharmeerd is van de PVV, Marine Le Pen in Frankrijk en destijds Nigel Farage in Groot-Brittannië", somt inlichtingenexpert Ben de Jong van de UvA op. "Als zich een kans voordoet om door te hacken iets ten nadele van een geduchte concurrent in de openbaarheid te brengen, dan zullen ze dat zeker niet laten."
Meer eurosceptische partijen aan de macht in de Europese Unie zou goed nieuws zijn voor Poetin, zegt ook Rusland-kenner Hubert Smeets in Nieuwsuur. "Rusland wil de Europese sancties opgeheven of afgezwakt hebben. Het helpt dan om binnen Europa een wig te drijven tussen Duitsland, dat voor de sancties is, en bijvoorbeeld Italië, dat ertegen is."
Het is daarbij niet eens nodig om een bepaalde partij aan de macht te brengen in Europa of de VS: onrust en chaos scheppen helpt ook. Smeets: "In Rusland wordt heel erg gedacht in zerosumgames: het verlies van de een betekent winst voor de ander. Als de VS zwak is, is Rusland sterker. Poetin wil zo zijn eigen beleid realiseren: Rusland weer op het wereldtoneel zetten als tweede supermacht."
