'Moeder kan opvoedkosten claimen bij UMC na ivf-fout'

In het ivf-laboratorium van het UMC Utrecht zijn menselijke fouten gemaakt en de kans is groot dat daar rechtszaken uit volgen. Dat zegt hoogleraar gezondheidsrecht Joep Hubben. "Een moeder kan een deel van de opvoedkosten en een integriteitsschadeclaim indienen bij het ziekenhuis."

In het UMC zijn bij 26 paren mogelijk verkeerde zaadcellen gebruikt. "Ik begrijp dat er aan een medisch instrument zaad van een vorige behandeling is blijven zitten." De hoogleraar van de Rijksuniversiteit Groningen legt in het NOS Radio 1 Journaal uit dat dit hergebruik waarschijnlijk tegen de standaardprocedure indruist.

"De ouders die met de gevolgen zitten, hebben er niet zo veel aan dat zo'n fout slechts een enkele keer kan gebeuren. Want in het ongunstigste geval betekent dit dat een kind geboren wordt dat niet afkomstig is van de wensouder. Dat zou niet mogen gebeuren."

Hubben benadrukt wel dat de kans klein is dat een baby niet de biologische vader blijkt te hebben die de bedoeling was. "De kans dat het laatst ingebrachte zaad overheerst, is groot. Het is namelijk in de meest sterke mate aanwezig. In de meeste gevallen kan het dus goed aflopen."

Wat als?

Maar wat als het wel anders loopt bij een of meerdere van de 26 paren? Dan speelt de vorm van de relatie een belangrijke rol.

Kort samengevat: in een huwelijk moet er alleen actie worden ondernomen om het kind niet te erkennen als zoon of dochter. Als de relatie niet juridisch is vastgelegd, dan moet altijd actie worden ondernomen. Ongeacht of de partner van de moeder de baby als de zijne beschouwt.

Als een getrouwde vrouw een kind krijgt, is haar man volgens het Nederlands recht automatisch de wettelijke vader, tenzij de man daar bezwaar tegen maakt, legt Hubben uit. Als hij het kind niet erkent, dan rusten op de schouders van de moeder de onderhoudsplicht en opvoedingskosten van het kind.

"Het kan een grote schadepost zijn als de huwelijkspartner daar niet meer aan wenst bij te dragen", zegt Hubben. De helft van de onderhoudskosten van het kind kunnen mogelijk op het ziekenhuis worden verhaald: het deel dat is weggevallen als de huwelijkspartner het kind niet erkent.

De vrouw kan ook stellen dat haar integriteit ernstig is aangetast. "Ze kan zeggen: ik wil niet de moeder zijn van een kind dat afkomstig is van iemand anders dan mijn man. Dat kan nog een extra schadepost zijn die bij het ziekenhuis terecht kan komen, want daar is het misgegaan."

In het verleden zijn wel vaker dingen verkeerd gegaan in vruchtbaarheidsklinieken. Zo kreeg een blank echtpaar in 1993 een blank-donkere tweeling na een fout van het toenmalige Academisch Ziekenhuis in Utrecht. "Die zaak lijkt als twee druppels water wat er nu is gebeurd", zegt Hubben. "Toen werd ook twee keer dezelfde pipet gebruikt bij het overbrengen van zaadcellen."

Ook in Italië gebeurde er in de jaren 90 iets vergelijkbaars. Een ivf-baby werd geboren met een ernstige erfelijke afwijking, die onmogelijk van de ouders kon komen. Dat bleek na een vaderschapstest ook het geval. Er was een soortgelijke fout gemaakt bij het overbrengen van de zaadcellen.

Die zaak in Italië is pas na lange tijd aan het licht gekomen, zegt Hubben. "Het is positief dat het UMC in Utrecht dit nu zo snel bekendgemaakt heeft. Overigens is dat een verplichting: fouten moet je zo snel mogelijk aan de patiënt mededelen. Dat is volgens mij wel goed gedaan."