Een goeie kersthit betekent: jaarlijks terugkerende goudmijn

• Charlotte Waaijers

  redacteur economie

Het enige dat Mariah Carey voor kerst wil, ben jij. Dat ze desondanks nog steeds geld ontvangt elke keer dat haar kersthit gedraaid wordt, is vast mooi meegenomen. De populairste nummers leveren artiesten nog elk jaar een behoorlijke bijverdienste op. Ook als ze vaak op de Nederlandse radio te horen zijn, blijkt uit een inventarisatie van de NOS.

Wie de afgelopen jaren het meest verdiende aan een kerstkraker in Nederland, is Chris Rea. Zijn nummer Driving Home for Christmas werd vorig jaar het vaakst, en vooral het langst, gedraaid op de radio.

Want voor de centen is het niet alleen belangrijk hoe vaak een nummer wordt gedraaid, maar ook hoe lang hij blijft lopen. Lange nummers lonen. Op nummer twee op de lijst van meest gedraaide nummers staat Wham! met Last Christmas en op drie Mariah Carey met All I want for Christmas is you. Voor de top 35 zie onderaan dit artikel.

De speeltijd wordt nauwkeurig bijgehouden door auteursrechtenorganisatie Buma/Stemra. "Van alle tracks in de wereld hebben we een digitale vingerafdruk in een database", legt Frank Janssen van Buma/Stemra uit. "Herkenningssoftware, zoiets als Shazam, herkent na enkele seconden welk nummer speelt en houdt de tijd bij. Het is allemaal geautomatiseerd."

Details over de inkomsten van artiesten kan Janssen niet geven. Wel grove schattingen. Zo gokt hij dat drie minuten radiospeeltijd gemiddeld zo'n 19 euro kost. De single van Chris Rea werd vorig jaar 547 keer gedraaid, blijkt uit gegevens SoundAware, het bedrijf dat de herkenningssoftware voor Buma/Stemra ontwikkelt.

Dat zou bij gemiddeld drie minuten speeltijd dus goed moeten zijn geweest voor grofweg 10.000 euro. Hoeveel van dat geld Rea vervolgens aan andere rechthebbenden moet afstaan is niet duidelijk. Zulke verdeelsleutels verschillen per artiest en per contract. Leuke bijkomstigheid: Rea scoort natuurlijk niet alleen in de Nederlandse hitparade, maar ook in tientallen andere landen als de VS, Canada, Engeland en Duitsland.

Opbrengst online

Uiteraard levert het online afspelen van nummers, via iTunes, Spotify of YouTube, ook geld op voor artiesten. SoundAware registreert alleen data over hoe vaak een nummer in Nederland op Spotify geluisterd wordt.

Daaruit blijkt dat succesvolle kerstnummers de inkomsten nog eens kunnen verdubbelen. Het nummer van Mariah Carey staat met ruim tweeëneenhalf miljoen streams weer bovenaan. In de top 25 van vorig jaar komen geen Nederlanders voor.

Hoeveel een stream oplevert, hangt er onder andere vanaf hoeveel Spotify zelf verdient, maar dat schommelt volgens berichten van het bedrijf tussen de 0,006 en 0,0087 dollarcent per keer. Het nummer van Carey zou in Nederland vorig jaar dan grofweg goed zijn geweest voor 19.000 dollar. Wel moeten de artiesten een deel van deze opbrengsten weer afstaan.

Little green bag

"Vroeger kreeg de muziekuitgeverij vaak nog een derde van het geld, nu is dat vaak de helft", zegt George Baker. De Nederlandse zanger en componist heeft verschillende wereldwijde hits op zijn naam staan, zoals Little green bag en Una paloma blanca, die soms ook nog in reclames en films gebruikt worden. Alleen al op Spotify zijn ze allebei zo'n miljoen keer gedraaid.

Die nummers waren "heel lucratief", aldus Baker. Niet dat hij nu nooit meer hoeft te werken. Tenminste: "Dat hangt er vanaf waarmee je tevreden bent. Ik sta niet in de Quote 500, maar ben ook niet armlastig."

Veel hangt af van een goede onderhandeling vooraf, beaamt Baker. Hij drukt beginnende artiesten dan ook op het hart om zorgvuldig naar de afspraken te kijken. "Het beste is om een contract te laten toetsen door een gespecialiseerde advocaat, dan weet je dat je geen kat in de zak koopt."

Hoeveel geld de rechthebbenden, behalve de artiest bijvoorbeeld ook de componist, de tekstschrijver en het label, per seconde ontvangen, hangt af van de omzet van de radiozender. Ze delen dus in het succes van de zender. Hoe hoger de inkomsten, des te hoger de vergoeding.

Zo betaalde de commerciële zender Radio538 in 2015 het meest: 43,82 euro voor een liedje dat drie minuten te horen is. Bij de publieke zender 3FM lag dat bedrag al veel lager: 20,68 euro.

Ze hoeven dat geld overigens niet helemaal zelf neer te tellen. Grofweg de helft van de Nederlandse horecagelegenheden heeft de radio aanstaan, en betaalt daarvoor net als sommige bedrijven geld aan de zenders.

De hoogste Nederlander op de radiolijst was vorig jaar Miss Montreal. Haar nummer Being alone at Christmas werd 345 keer gedraaid, waarmee het om en nabij de 6500 euro opbracht. Hoewel minder populair zou ook Flappie, het lied over het ongelukkige konijn van Youp van 't Hek, nog een kleine 4000 euro binnenbrengen dat jaar. Alles bij elkaar heeft Flappie sinds 2005 zelfs zo'n 25.000 euro opgeleverd.

Youp van 't Hek wil nu geen vragen van de NOS beantwoorden over Flappie: "Met auteursrechten houdt Youp zich helemaal niet bezig", zegt het management. In een eerder interview vertelde hij verslaggever Jeroen Schutijser: "Flappie is geschreven voor mijn zusje. Ze had een cabaretavond. Ik zei tegen mijn zusje: het kan overal over gaan, ook over je kerstkonijn. En toen heb ik het liedje geschreven. Een vriendinnetje van haar zong het en toen werd die zaal afgebroken. Toen dacht ik: dit ga ik in mijn eigen cabaretje halen."

En Mariah? All I want for Christmas is You leverde nog zo'n 9000 euro op vorig jaar. Voor een single die al sinds 1994 wereldwijd bovenaan de hitlijsten staat, toch een leuk kerstcadeau.