Veel aluminium in bodem bij Moerdijk
Door researchredacteur Hugo van der Parre
In het gebied ten noorden van Moerdijk zijn in de grond sterk verhoogde concentraties aluminium gevonden. Op sommige plaatsen is de concentratie vijf keer zo groot als normaal. Dat blijkt uit metingen die zijn gedaan in opdracht van de NOS.
Eerder verklaarde het RIVM het gebied veilig. Het aluminium is niet direct schadelijk voor de volksgezondheid, maar het mag niet in de voedselketen terechtkomen. Deskundigen pleiten nu voor meer onderzoek.
Naar aanleiding van de brand bij Chemie-Pack in Moerdijk op 5 januari heeft de NOS milieuadviesbureau BK gevraagd bodemonderzoek te doen in het gebied ten noorden van Moerdijk. Op vijf meetpunten (drie in de Hoeksche Waard, één in de Alblasserwaard en één in Nieuw-Vennep) zijn op verschillende diepten bodemmonsters genomen.
Hoeksche Waard
Het materiaal is in een laboratorium geanalyseerd en onderzocht op talloze giftige stoffen. Voor vrijwel alle stoffen bevestigt ons onderzoek de rapporten van het RIVM, behalve voor aluminium.
Op een meetpunt dichtbij Strijensas is op een diepte van dertig tot vijftig centimeter 54.000 milligram aluminium aangetroffen, terwijl 10.000 milligram landelijk normaal is. Anders gezegd: in één kilo grond zit 54 gram aluminium, waar dat normaal 10 gram is.
Doorgespoeld
Op meetpunten iets verder noordelijk van het uitgebrande bedrijf is de waarde lager, maar nog steeds 20.000 milligram. In de Alblasserwaard, ten noordoosten van Dordrecht, is ook 25.000 milligram aangetroffen.
De waarden zijn vastgesteld in de bodemlaag tussen dertig en vijftig centimeter diep. Dat wijst erop dat het aluminium door de regen al behoorlijk is doorgespoeld. De verwachting van de bodemkundigen van BK is dat de stof lang kan blijven zitten in deze grondlaag, omdat de kleigrond sterk ondoorlatend is en klei en aluminium gemakkelijk aan elkaar hechten.
De monsters van de toplaag en de diepere laag, op ongeveer een meter diepte, leverden geen verhoogde concentraties op.
Aluminiumoxide
Bij aluminium moet je in dit geval niet denken aan plaatjes metaal, maar aan het element uit het periodiek systeem. Volgens de stoffenlijst van Chemie-Pack lag er ongeveer duizend kilo aluminiumoxide opgeslagen. Omdat deze stof een extreem hoog brandpunt heeft, van meer dan tweeduizend graden, is het vermoedelijk zo de lucht in geslingerd en in de wijde omgeving neergedaald, zonder dat het van samenstelling is veranderd.
Volgens de onderzoekers van BK is het aannemelijk dat het hoge aluminiumgehalte het gevolg is van de brand bij Chemie-Pack. Er is geen aluminium-fabriek in de omgeving en de eigenaar van het land heeft geen gewasbeschermingsmiddelen gebruikt waar aluminium in zit.
Voedselketen
Volgens toxicoloog Rokus Zijl van BK is aluminium vooral schadelijk als het in de voedselketen komt. Dat gebeurt als gewassen van de grond worden geoogst. Maïs staat maandenlang op het land en absorbeert veel mineralen uit de bodem, dus ook eventueel aanwezig aluminium.
Aluminium in het voedsel is schadelijk voor mens en dier. De schade is afhankelijk van de concentratie. De stof kan allerlei neurologische effecten teweegbrengen. Gezonde mensen kunnen een beperkte hoeveelheid aluminium nog filteren, maar voor nierpatiënten zijn de risico's groter.
Niet abnormaal
De deskundigen van BK adviseren om meer onderzoek te doen in de bodem van de Hoeksche Waard.
Het RIVM dat de overheidsmetingen rondom Chemie Pack deed, betwist niet de gevonden waarden, maar vindt dat de conclusie van BK Groep niet klopt. Het RIVM is van mening dat er geen relatie te leggen is tussen de gevonden waarden en de brand bij Chemie Pack.
Volgens RIVM-onderzoeker Erik Lebret zijn de waarden ook niet abnormaal voor kleigrond. Het feit dat het aluminium gevonden is op een diepte van 30 tot 50 centimeter wijst er volgens hem juist op dat de stof al heel lang in de grond zit, omdat kleigrond uiterst langzaam doorspoelt. Lebret vindt extra onderzoek in het gebied dan ook niet nodig.